Co jeść, gdy masz biegunkę?

Jak postępować w czasie biegunki?

Biegunka, zwana również rozwolnieniem, to bardzo powszechna przypadłość występująca u osób w każdym wieku i mająca wiele różnych przyczyn. W większości przypadków ma ona podłoże natury żywieniowej, co oznacza, że przy odpowiednim postępowaniu domowym nie będzie nawet konieczna konsultacja z lekarzem. Jak samodzielnie zdiagnozować biegunkę i poradzić sobie z nią bez lekarza?

Jak rozpoznać biegunkę?

Jest to jedna z tych dolegliwości, co do której nigdy nie masz wątpliwości, że to ona, kiedy się pojawia. Nagła i bardzo częsta potrzeba skorzystania z toalety, wodniste, rzadkie stolce i nierzadko powiązane z nimi inne dolegliwości (bóle brzucha, mdłości, wymioty) to ewidentny objaw biegunki. 

Gdy się ona pojawia, nie należy panikować. Najczęściej rozwolnienie jest przyczyną zjedzenia nieświeżego pokarmu, czyli zatrucia pokarmowego. Powoduje ono bardzo silne wchłanianie zwrotne wody do jelita grubego i utratę elektrolitów oraz wody z organizmu wraz z kałem. Biegunka może się też przytrafić, gdy:

• Pijesz alkohol
• Wypijesz gorącą, mocną kawę
• Spożywasz dietę bogatą w płyny i płynne pokarmy oraz duże ilości błonnika
• Zażywasz leki, których efektem ubocznym może być biegunka

Jeśli swoje rozwolnienie powiążesz z którymś z tych czterech głównych czynników, nie masz się czym przejmować – jest to dolegliwość chwilowa i minie samoistnie, gdy organizm wypłucze już z siebie wszystko, co ten stan spowodowało. 

Jak rozpoznać zatrucie pokarmowe?

Zazwyczaj zatrucie pokarmowe wiąże się nie tylko z biegunkami, lecz także intensywnymi wymiotami i bólem brzucha, skurczami i mdłościami. Przebiega dość gwałtownie i najczęściej nie wymaga hospitalizacji – organizm w ten sposób pozbywa się toksyn i gdy się oczyści, dolegliwości ustaną. Konieczne jest jednak zapobieganie odwodnieniu i niedoborom elektrolitowym, poprzez stosowanie odpowiedniej diety. 

Jak rozpoznać, że to grypa żołądkowa?

Zatrucie i grypa żołądkowa zwykle mają podobne objawy, ale w przypadku grypy żołądkowej wywoływanej przez wirusy (a nie toksyny bakteryjne jak w przypadku zatrucia), do objawów zwykle dochodzi też wysoka gorączka. Jest to stan, w którym nie stosuje się żadnych leków przeciwwirusowych, a wdraża się jedynie ewentualnie leczenie objawowe oraz dba o utrzymanie dobrostanu chorego. Grypa żołądkowa zwykle utrzymuje się dość długo, dlatego prawidłowe nawadnianie i odżywianie jest szalenie ważne, bo istnieje spora szansa odwodnienia i niedoborów. 

A co, jeśli biegunka ma charakter przewlekły?

Gdy biegunka (również razem z innymi przykrymi objawami) występuje codziennie lub prawie codziennie, można się domyślić, że problemem nie jest zatrucie ani żołądkowa, ani też błąd dietetyczny. Takie biegunki wymagają pogłębionej diagnostyki w kierunku stanów zapalnych jelit, celiakii, nietolerancji i innych jednostek chorobowych przebiegających z biegunkami. 

Czy w czasie biegunki trzeba pić?

Nawadnianie organizmu to najważniejsza rzecz w przypadku biegunki, bez względu na jej przyczynę, przebieg i czas trwania. Podczas biegunek z organizmu wydalane są duże ilości wody zgromadzonej w organizmie. Powoduje to bardzo szybkie odwodnienie organizmu, które w dłuższej perspektywie jest śmiertelne. Łagodne odwodnienie to stan, kiedy z organizmu ubędzie około 1-1,3% masy ciała. W przypadku osoby o masie ciała 70 kg, 1% to zaledwie 700 gramów – taką ilość wody bardzo łatwo jest stracić podczas biegunki w krótkim czasie! Pierwsze objawy tego łagodnego odwodnienia to zmęczenie i senność. Z czasem, gdy odwodnienie się pogłębi, dojdzie do nich ból głowy, rozdrażnienie, problemy z koncentracją, trudności z kojarzeniem i inne. 

Nawet mając świadomość tego, że wraz z każdą wizytą w toalecie i tak stracimy to, co wypiliśmy, musimy uzupełniać poziom płynów. Najlepiej nadaje się do tego czysta woda, ale również herbatki ziołowe czy owocowe bez cukru. Należy unikać w tym czasie napojów gazowanych, które mogą nasilić dolegliwości, kawy, herbaty, alkoholu i soków – nadmiar cukru może powodować pogłębione biegunki. Podczas biegunek staramy się pić jak najwięcej – nawet więcej niż zalecane standardowo 2 litry płynów dziennie. 

Jak uzupełniać elektrolity?

Elektrolity to nic innego jak tylko pierwiastki istotne dla prawidłowego przewodzenia bodźców w organizmie: sód, potas, magnez i wapń. W czasie biegunki są one masowo wydalane z organizmu, co powoduje problemy natury neurologicznej – na odwodnienie najbardziej wrażliwy jest mózg. Elektrolity uzupełniamy poprzez dietę oraz z napojami. Dostępne są saszetki z elektrolitami i glukozą w aptece, które po rozpuszczeniu w wodzie należy wypijać w dość znaczących ilościach. Z reguły bardzo szybko poprawiają one samopoczucie osoby odwodnionej. Można także przyrządzić sobie samodzielnie taki napój izotoniczny: wodę zmieszać z cukrem, odrobiną soli i sokiem z cytryny i popijać co kilka minut po parę łyków. Dobrym napojem będzie też woda kokosowa, napoje izotoniczne.

Co jeść w czasie biegunki?

Biegunka jest problematyczna gdy chodzi o dietę, szczególnie gdy przebiega z mdłościami i wymiotami – bardzo trudno jest utrzymać pożywienie w żołądku. Dlatego unikać należy ciężkostrawnych potraw. W czasie biegunki spożywa się posiłki małymi porcjami, ale dość często. Wskazane są produkty, które zwiększają swoją objętość w żołądku i zatrzymują wodę w organizmie. Oto one:

• Krakersy, suchary
• Pszenne bułki (szczególnie czerstwe)
• Banany
• Ryż
• Jabłka (szczególnie pieczone)
• Kleiki ryżowe i kukurydziane

Choć w większości przypadków zaleca się, by jeść jak najwięcej warzyw i owoców, zasady te nie dotyczą biegunek. Wynika to stąd, że warzywa, owoce i pełne ziarna zawierają duże ilości błonnika, który przeczyszcza jelita i ułatwia wypróżnianie, a także zawierają one kwasy owocowe i pektyny rozluźniające stolec. A więc mając biegunkę odstawiamy pełnoziarniste pieczywo, suszone śliwki, surówki i owoce, a spożywamy dietę lekkostrawną – białe pieczywo, gotowane owoce i warzywa, potrawy nie podrażniające żołądka. 

Czego nie jeść w czasie biegunki?

Niewskazane są potrawy pikantne oraz wszystko, co przyspiesza pracę jelit:

• Produkty mleczne
• Pikantnie przyprawione potrawy
• Tłuste potrawy
• Wysoko przetworzona żywność
• Produkty zawierające szczawiany (rabarbar, szpinak, szczaw itp.)
• Sztuczne słodziki

Jak leczyć biegunkę?

W przypadku, gdy biegunka jest silna i trudna do opanowania, może być ciężko udać się do lekarza, więc najlepiej mieć w domu również środki na biegunkę. Te leki dostępne bez recepty zatrzymują wodę w organizmie i tym samym bardzo szybko działają objawowo, zapobiegając nadmiernej utracie płynów. Podczas biegunek spowodowanych różnymi czynnikami warto stosować je na przemian z piciem izotonicznych płynów i stosowaniem lekkostrawnej diety. Tym sposobem uda się szybko doprowadzić siebie do porządku i odzyskać dawny wigor! 

Referencje

BRAT Diet: Recovering From an Upset Stomach