Nudności – kiedy można ich doświadczać?

Dolegliwości żołądkowo-jelitowe są dość szeroką grupą objawów, które mogą mieć wiele przyczyn i doprowadzają do różnych konsekwencji zdrowotnych. Nudności to jedna z bardziej popularnych nieswoistych dolegliwości tego rodzaju, które bardzo często występują wespół z innymi dolegliwościami: wymiotami, bólami brzucha, biegunkami, zaparciami, bólami głowy, podwyższoną temperaturą itp. Jak się objawiają nudności i kiedy mogą się pojawić? Czy wymagają niezwłocznej konsultacji lekarskiej?

Nudności – jakie to uczucie?

Mdłości, czy też nudności, nie są uczuciem bólowym, jednak przez pacjentów odbierane są zawsze jako bardzo nieprzyjemne. Najogólniej mówiąc, jest to uczucie silnego dyskomfortu w okolicach brzucha i jamy ustnej. Wiąże się ono z chęcią zwymiotowania treści pokarmowej – i nierzadko nim właśnie się kończy. Ta dolegliwość pojawia się jako skutek pobudzenia ośrodka wymiotnego w mózgu – jednak na tyle słabego, że nie powoduje ono natychmiastowych wymiotów, ale niejako wydłuża fazę chęci zwymiotowania. 

Czy nudności są niebezpieczne?

Samo w sobie uczucie to ma tylko charakter prewencyjny – sygnalizuje, że w organizmie dzieje się coś niedobrego. Jednak nie zawsze musi tak być. Czasem nadmierne pobudzenie ośrodka wymiotnego ma jedynie związek ze stanem, w jakim się znajdujemy. Dlatego bardzo ważne jest, aby ustalić przyczynę nudności – aby wiedzieć, czy należy się z nimi udać do lekarza, czy też są normalnym objawem w niektórych sytuacjach. 

Przyczyny pojawiania się nudności

Jest to jeden z najbardziej nieswoistych objawów znanych medycynie. Objawy nieswoiste to takie, które mogą występować przy okazji wielu różnych chorób i stanów. Inaczej mówiąc – mdłości nie muszą zawsze oznaczać ciąży, tak samo jak ból głowy nie oznacza zawsze raka mózgu. Te objawy pojawiają się w wielu różnych schorzeniach i stanach, więc właściwą diagnozę można postawić dopiero po zebraniu pozostałych objawów i dopasowaniu ich do konkretnej jednostki chorobowej.

Wśród przyczyn nudności wyróżnia się:

Dolegliwości układu pokarmowego

Z reguły, gdy pojawia się zatrucie pokarmowe, przejedzenie, alergie pokarmowe, wrzody żołądka, czy zapalenie wyrostka robaczkowego, wśród objawów występują także nudności. Są one dla organizmu sygnałem, że w ciele dzieje się coś, co może mieć związek z koniecznością opróżnienia żołądka z jego treści.

Choroby ośrodkowego układu nerwowego

Nie zawsze układ nerwowy wysyła prawidłowe impulsy w stosunku do faktycznego zagrożenia. Bywa, że na skutek chorób, podrażnienia lub uszkodzenia układu nerwowego ośrodek wymiotny w mózgu jest stymulowany. Bardzo często zaleca się, by osoby po niegroźnych z pozoru uderzeniach w głowę obserwować pod kątem wymiotów – mogą być sygnałem uszkodzenia układu nerwowego. Krwotoki i infekcje w obrębie czaski również mogą wpłynąć na wywoływanie nudności. 

Choroba lokomocyjna

Jest to dolegliwość, która pojawia się u całkiem zdrowych ludzi na skutek nadmiernego pobudzenia błędnika, podczas jazdy samochodem lub pływania statkiem (choroba morska). Wynika ona z błędnych informacji przekazywanych do mózgu przez wzrok oraz błędnik. Błędnik lokalizuje nasz stan jako stabilny (nie poruszamy się), za to wzrok obserwuje za oknem zmiany naszego położenia, wysyłając sprzeczne sygnały do mózgu. Lub odwrotnie – siedząc w kajucie nie widzimy nic co mogłoby sugerować zmiany naszego położenia, ale nasz błędnik odczuwa kołysanie. Choroba lokomocyjna nie jest groźna i ustępuje po podróży, można jej też zapobiec łykając specjalne tabletki przed podróżą. 

Migrena

Jest to jeden z najsilniejszych, nagle występujących bólów głowy znanych medycynie, o trudnej do określenia etiologii. Wywołuje ona zaburzenia neurologiczne, na przykład światłowstręt i nudności. Są to objawy towarzyszące silnemu bólowi głowy. 

Choroby błędnika

Błędnik jest strukturą w uchu wewnętrznym, która lokalizuje położenie naszego ciała względem otoczenia i przesyła mózgowi precyzyjne sygnały. Zapalenie tej struktury może prowadzić do nudności i wymiotów, na skutek nieprawidłowych sygnałów nerwowych. Podobna sytuacja ma miejsce po długotrwałym kręceniu się w kółko, na przykład na karuzeli. Błędnik chwieje się, ma trudności z ustaleniem swojego położenia przez dużą prędkość, a po ustaniu wirowania potrzebuje jeszcze sporo czasu, aby się ustabilizować. 

Przyczyny psychogenne

Do nudności może dochodzić na skutek silnego stresu. Wyrzut adrenaliny powoduje zwiększenie ilości kwasów żołądkowych, które powodują wywoływanie uczucia nudności. Czasem zdarza się, że mamy nudności na widok czegoś obrzydliwego, lub z powodu obrzydliwego zapachu. W ten sposób nasze ciało broni się przed tym, co widzi i czuje – odrzuca nas od jedzenia na pewien czas, aby nie przyszło nam do głowy jeść tego, co uznaje za trujące.

Choroby endokrynologiczne

Nudności bywają także symptomem towarzyszącym chorobom tarczycy i przytarczyc, na skutek zaburzeń hormonalnych. 

Niektóre leki

Wiadomo, że nudności są częstym objawem towarzyszącym leczeniu chemioterapeutykami. Również niektóre niesterydowe leki przeciwzapalne, psychotropowe czy antybiotyki wywołują nudności jako efekt uboczny ich stosowania.

Ciąża

To jeden ze stanów najprędzej kojarzonych z nudnościami. W tym przypadku również przyczyną nudności są zmiany hormonalne, których doświadcza kobieta po zajściu w ciążę. Mdłości pojawiają się w pierwszym trymestrze ciąży, często są jej pierwszymi zauważalnymi objawami. Wynika to stąd, że ciało kobiety dostosowuje się dopiero do swojego nowego stanu. 

Po znieczuleniu ogólnym

Na skutek zastosowania anestetyków dochodzi do zmian w obrębie układu nerwowego. Mogą one powodować nudności i wymioty w ciągu pierwszych kilku-kilkunastu godzin po zabiegu operacyjnym. Są one objawem normalnym w tym stanie. 

Jak postępować przy nudnościach?

Z uwagi na to, iż nudności nie są stanem chorobowym, a jedynie przykrym objawem, leczenie może być objawowe i przyczynowe. W przypadku mdłości spowodowanych ciążą, chorobą lokomocyjną, migreną czy stanami psychicznymi, warto pomyśleć o łagodzeniu tej dolegliwości. Są pewne sprawdzone, domowe sposoby na mdłości, wśród których jest na przykład: imbir, migdały, woda z cytryną, napary z melisy, rumianku i mięty. Warto łagodzić nudności po to, aby unikać wymiotów, które powodują psucie się szkliwa zębów, odwodnienie i osłabienie organizmu. W przypadku nudności spowodowanych stanami chorobowymi, nawracających i długo trwających, należy stosować leczenie objawowe na równo z leczeniem przyczyny choroby. Nie zawsze mdłości wymagają konsultacji lekarskiej – może się ona przydać tylko wówczas, gdy będą one częste, niepowiązane z żadną z powszechnych przypadłości i trudne do samodzielnego ustalenia przez pacjenta. 

Referencje

https://www.mayoclinic.org/symptoms/nausea/basics/definition/sym-20050736

https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/8106-nausea–vomiting

https://www.cancer.gov/about-cancer/treatment/side-effects/nausea/nausea-hp-pdq