Kwercetyna – co warto o niej wiedzieć?

W żywności znajduje się bardzo wiele ciekawych związków chemicznych, które dla uproszczenia kataloguje się poprzez umieszczenie w szerszych grupach. Kwercetyna jest właśnie jednym z nich, zaliczanym do bardzo szerokiej grupy przeciwutleniaczy. Ma zastosowanie nie tylko w lecznictwie, jako składnik leków i suplementów, ale również w wytwarzaniu tkanin oraz w analizie chemicznej. 

Jak wygląda klasyfikacja chemiczna kwercetyny?

Wszystkie przepisy dopasowane do twojego zapotrzebowania kalorycznego ( odchudzanie, masa) znajdziesz w naszych dietach.

Kwercetyna jest organicznym wielopierścieniowym związkiem aromatycznym. Należy do grupy flawonoli (nie mylić z flawanolami). Flawonole mają zdolność do pochłaniania dużych dawek promieniowania ultrafioletowego. Nadają one żółty kolor roślinom i znajdują się głównie w zewnętrznych osłonach roślin – czyli w skórce.

Podgrupa flawonoli należy do bardzo szerokiej grupy flawonoidów – barwników, przeciwutleniaczy i substancji chroniących rośliny przed grzybami czy insektami. Nie tylko nadają one różne barwy owocom, warzywom i kwiatom, ale również mają bardzo liczne właściwości prozdrowotne. 

Gdzie znajduje się kwercetyna?

Kwercetyna jest związkiem znajdującym się w różnych roślinach, zarówno owocach, warzywach, jak i ziołach oraz ich przetworach i suszach. Oto produkty, które są w nią szczególnie bogate:

Niektóre osoby decydują się na zażywanie suplementów diety z kwercetyną w celu poprawy stanu zdrowia, na przykład przy zwalczaniu alergii, stanów zapalnych czy zwiększaniu odporności. Przy stosowaniu diety bogatej w warzywa i owoce zasadność stosowania tych suplementów może być wątpliwa. Jednak sam fakt istnienia takich preparatów wiele mówi na temat tego, jak ważnym dla zdrowia związkiem jest kwercetyna. 

Jak kwercetyna wpływa na zdrowie? 

W celu stwierdzenia skuteczności lub braku skuteczności danego związku na konkretną dolegliwość przeprowadza się szereg badań, zarówno in vitro, jak i na zwierzętach doświadczalnych czy na ludziach. Oto przegląd najnowszych badań dotyczących wpływu kwercetyny na różne aspekty zdrowotne.

Leczenie stanów zapalnych

Stany zapalne są reakcją organizmu na różne czynniki zewnętrzne. Pozwalają zmobilizować układ odpornościowy do walki z nimi i tym samym wyeliminować przyczynę zagrożenia. Jednak przewlekłe, uogólnione stany zapalne to stan wzmożonej gotowości organizmu, która z czasem może doprowadzić do jego wyczerpania i osłabienia sił obronnych. Przeciwzapalne związki chemiczne są bardzo pożądane w żywieniu, ponieważ zmniejszają ryzyko zachorowania na poważne choroby, takie jak nowotwory, cukrzyca, choroby serca czy nerek.

W badaniach in vitro dotyczących kwercetyny udowodniono, że zmniejsza ona poziom markerów zapalnych takich jak TNF-alfa oraz IL-6. Przebadano także 50 kobiet chorujących na reumatoidalne zapalenie stawów podając im przez 8 tygodni dawkę 500 mg kwercetyny. Skutkowało to zmniejszeniem objawów zapalenia stawów takich jak poranna sztywność i bóle.

Zmniejszenie ryzyka zachorowania na raka

Kwercetyna należy do flawonoidów, które są silnymi przeciwutleniaczami. Oznacza to, że zmniejsza ilość wolnych rodników w organizmie doprowadzając do równowagi tlenowej, która jest warunkiem dobrego zdrowia. Właściwości przeciwnowotworowe kwercetyny badano in vitro. Wynika z nich, że jest ona w stanie hamować wzrost komórek nowotworowych oraz indukuje apoptozę (śmierć) komórek nowotworowych. Co ważne, badania w probówkach i na zwierzętach wykazały, że kwercetyna ma bardzo szeroki zasięg – działa na komórki nowotworów umiejscowionych w różnych organach: piersiach, płucach, wątrobie, pęcherzu, krwi, okrężnicy, nadnerczy i jajnika.

Obniżenie ryzyka zachorowania na Alzheimera

Kto z nas nie marzy o umysłowej sprawności do końca swoich dni! Jest to rzeczywiście coś, do czego warto dążyć, ale podobnie jak z dobra kondycją fizyczną, również umysł należy regularnie trenować i porządnie odżywiać. Badania na myszach z chorobą Alzheimera, którym podawano zastrzyki z kwercetyną wykazano zbawienny wpływ tego związku na mózg. U myszy po pewnym czasie zaobserwowano spadek markerów choroby Alzheimera i poprawę zdolności uczenia się. Napojem, który powszechnie uważa się za obniżający ryzyko Alzheimera jest kawa. To jednak nie kofeina, jak zwykło się myśleć, lecz właśnie kwercetyna zawarta w kawie poprawia zdolności zapamiętywania i przez to zapobiega chorobie.
 

Obniża ciśnienie krwi

Nadciśnienie jest bardzo poważnym czynnikiem ryzyka choroby wieńcowej. Dlatego należy je kontrolować i zapobiegać nagłym jego wahaniom. Utrzymywanie względnie stałego ciśnienia krwi na co dzień jest jednym z warunków dobrego samopoczucia i niskiego ryzyka zawału w przyszłości. Osoby borykające się z nadciśnieniem oprócz zażywania odpowiednich leków powinny także zadbać o własną dietę, bogatą między innymi w kwercetynę. W badaniach in vitro wykazano, że kwercetyna działa rozluźniająco na naczynia krwionośne, co sprzyja obniżeniu ciśnienia wewnątrz nich. Myszy doświadczalne suplementowane kwercetyną wykazywały zmniejszenie ciśnienia skurczowego o około 18%, a rozkurczowego o 23%. Z kolei w badaniach na ludziach przy dawce 500 mg kwercetyny dziennie lub więcej skutkowało obniżeniem ciśnienia odpowiednio o 5,8 mmHg i 2,6 mmHg. 

W alergiach

Ma ona zdolności utrudniania produkcji i uwalniania histaminy, związku będącego mediatorem odczynów alergicznych i zapalnych. Może więc sprzyjać łagodzeniu reakcji alergicznych.

Inne korzyśc

Kwercetyna należy do flawonoidów, które są nie tylko barwnikami, ale również silnymi antyoksydantami. Wykazuje więc właściwości:

  • Przeciwstarzeniowe
  • Poprawia wydolność podczas ćwiczeń fizycznych
  • Pomaga kontrolować poziom glukozy we krwi

Jak zadbać o kwercetynę w diecie?

Owoce i warzywa, których skórka jest jadalna, warto zjadać właśnie ze skórką. Dotyczy to na przykład winogron, jabłek, wiśni, pomidorów i innych. Tam znajduje się najwięcej kwercetyny. Warto oprócz tego wybierać żywność ekologiczną – hodowaną w sposób ekologiczny. Sposób uprawy ma ogromny wpływ na zawartość niektórych składników bioaktywnych w produkcie. Nie wiadomo do końca, czy tyczy się to również kwercetyny z upraw ekologicznych, ale wydaje się, że zawsze ekologiczne produkty są korzystniejszym dla zdrowia wyborem. Można także stosować suplementy diety z kwercetyną w dawkach 500-1000 mg. 

W przypadku zdrowego odżywiania się i wybierania dobrej jakości warzyw i owoców, nie ma potrzeby dodatkowej suplementacji. Gdyby jednak do niej doszło, dawki powyżej 1000 mg mogą powodować bóle głowy i brzucha czy uczucie mrowienia. Ogólnie jednak kwercetynę uważa się za bezpieczną, zarówno w żywności jak i w suplementach. Uważać należy jedynie na kwercetynę z suplementów spożywaną przez kobiety karmiące i ciężarne z uwagi na brak badań dotyczących jej ewentualnej szkodliwości. Kwercetyna w suplementach może wchodzić w reakcje z niektórymi lekami na ciśnienie oraz antybiotykami. Warto więc przed rozpoczęciem jej suplementacji skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.