Ksylitol – słodzik, z którym warto się zapoznać

Słodziki znane są nam już od dawna, jako substancje słodzące, których celem jest podtrzymanie uczucia słodkiego smaku w ustach bez przyjmowania w siebie wszystkich negatywnych następstw, które niesie spożycie rafinowanego cukru.

Od kilka lat na półkach można zauważyć coraz większą dostępność rozmaitych słodzików, różniących się między sobą słodkością, kalorycznością oraz składem. Wśród nich znajduje się ksylitol – czy z punktu widzenia dietetycznego jest to słodzik, który warto brać pod uwagę?

Po co stosować zamienniki cukru?

Całkowita rezygnacja z cukru może być problematyczna dla osób, które „od zawsze” przyzwyczajone są, by wszystko dosładzać. Bardzo często winni są temu nasi rodzice czy dziadkowie, którzy potrafią kilkumiesięcznym dzieciom dosładzać potrawy takie jak choćby owoce.

Przez to dzieci bardzo szybko przyzwyczajają się do intensywnie słodkiego smaku i nie akceptują już naturalnej, delikatnej słodyczy jabłka czy truskawki! W dorosłym życiu jednak często zachodzi konieczność ograniczenia podaży cukru. Ma na to wpływ pogłębiająca się nadwaga, insulinooporność lub zaczątki cukrzycy, czy inne problemy zdrowotne, które mogą się unormować, gdy zaprzestanie się spożywania białego cukru.

Słodziki są substancjami słodzącymi, najczęściej na bazie alkoholi cukrowych, które mają słodki smak, ale nie zawierają glukozy. Tym samym nie przyczyniają się do powiększania masy ciała i nie wpływają na podniesienie poziomu cukru we krwi. Dają jednak wyraźnie słodki posmak kawy, herbaty czy deseru, i tym samym nie zmuszają do całkowitych restrykcji dietetycznych, pozostawiając nasze ulubione słodkie potrawy możliwymi do jedzenia na diecie.

Czy warto stosować słodziki?

Nie każdy zamiennik cukru jest substancją niskokaloryczną. Na przykład cukier kokosowy, miód, czy syrop z agawy mają podobną kaloryczność co rafinowany cukier, a także zawierają cukry proste.

Dlatego też zastępowanie pewnej objętości cukru w herbacie tą samą objętością tego rodzaju zamiennika nie gwarantuje sukcesu jeśli chodzi o redukcję masy ciała, czy zapobieganie wahaniom cukru we krwi. Chcąc osiągnąć prawdziwy efekt, należy sięgnąć po słodziki takie jak aspartam, acesulfam, ksylitol, stewia czy erytrytol. Mają one obniżoną zawartość kalorii i dają wrażenie słodkiego smaku.

Wśród dietetyków zachodzi jednak pewna wątpliwość dotycząca polecania pacjentom słodzików jako zastępstwa na diecie eliminującej cukier rafinowany. Słodziki te nie dostarczają żadnych składników odżywczych ani witamin, a zatem z punktu widzenia żywieniowego są tylko pustymi kaloriami (choć w niewielkiej ilości).

Trudno zatem uznać je za zasadny element diety. Poza tym, osoby chcące zrezygnować z cukru powinny zmienić swoje przyzwyczajenia trwale – to znaczy oduczyć się czuć apetyt na słodkie. Tym samym – skuteczniejsze w ich przypadku będzie stopniowe eliminowanie cukru poprzez redukcję jego ilości, niż zamiana jednej słodkości na inną.

Ksylitol – co to takiego?

Pod względem chemicznym ksylitol nie jest węglowodanem, lecz alkoholem cukrowym, co nieco zmienia jego sposób metabolizowania przez organizm. Łączy więc w sobie cechy alkoholu i cukru. Nie daje jednak efektu upijania się – jest całkowicie bezpieczny dla osób uzależnionych od alkoholu. Mają taką strukturę, która pobudza receptory smaku słodkiego na języku, sprawiając, że potrawy wydają nam się być słodkie. Jest substancją pozyskiwaną z kory brzozy, przez co często nazywa się go cukrem brzozowym.

Obecnie jednak najczęściej pozyskuje go na drodze produkcji, z kukurydzy – która jest znacznie tańszym surowcem. W wyglądzie i smaku ksylitol przypomina cukier – składa się z białych, słodkich kryształków. W oznaczeniach na etykietach występuje jako symbol E97.

To substancja coraz powszechniej dostępna w sklepach ze zdrową żywnością i marketach. Problematyczna może być jednak cena ksylitolu – to nawet ponad 30 złotych za kilogram, co wielokrotnie przewyższa cenę cukru.

Ksylitol w niewielkich ilościach jest wytwarzany nawet przez organizm człowieka, oraz zawarty w owocach czy warzywach. Wykorzystuje się go do produkcji cukierków, miętówek, gum do żucia, żywności dla diabetyków, czy do wytwarzania produktów do pielęgnacji i higieny jamy ustnej.

Cechy dietetyczne ksylitolu

Nie bez powodu substancja ta zyskała tak szerokie powszechne uznanie wśród ludzi na całym świecie. Przede wszystkim, ksylitol ma bardzo niski indeks glikemiczny, co czyni go wspaniałą alternatywą cukru dla diabetyków. Co więcej, w porównaiu do powszechnie niegdyś używanego przez aspartamu w tabletkach, nie daje aż tak szkodliwych skutków ubocznych!

Metabolizm ksylitolu odbywa się niemal bez udziału insuliny, co oznacza, że nie podnosi on poziomu cukru we krwi do poziomu hiperglikemii i nie powoduje ryzyka jego nadmiernego obniżenia i dojścia do hipoglikemii. Dodatkową zaletą ksylitolu jest jego niska kaloryczność – szacuje się, że jest ona o 40% mniejsza, niż cukru białego!

To zatem wciąż produkt kaloryczny, ale świetnie wspomagający dietę odchudzającą u osób, które nie chcą jeszcze rezygnować ze słodkiego smaku, a pragną zmniejszać kaloryczność swoich deserów czy słodzonych napojów.

Wyjątkowe właściwości ksylitolu

Oprócz tego, że jest on substancją wspomagającą utrzymanie diety cukrzycowej i odchudzającej, ma też inne ciekawe właściwości. Jedna z nich to działanie antybakteryjne.

Świetnie walczy z zapaleniem dziąseł i próchnicą, przez co wydaje się być doskonałą alternatywą dla cukru u dzieci. To sprawia również, że wzmacnia odporność naturalną organizmu.

Mówi się także o tym, że ksylitol wspomaga przyswajalnie wapnia z diety – tym bardziej więc zasadnym wydaje się być podawanie go dzieciom! Oprócz tego nie powoduje rozwoju grzybów czy drożdży, co jest szalenie cenną informacją.

A zatem będąc na diecie odgrzybiającej, nie trzeba rezygnować ze słodkiego smaku, wystarczy tylko zamienić cukier (pożywkę dla grzybów i drożdży), na ksylitol!

Podobno może także podnosić wytwarzanie kolagenu w skórze, a tym samym pośrednio wpłynąć na zatrzymanie procesów starzenia się organizmu, i wspomóc procesy regeneracyjne skóry!

Dawkowanie ksylitolu

Jest to substancja bezpieczna dla organizmu, jednak należy przestrzegać pewnych reguł spożywania ksylitolu. Na początku organizm może nie być przyzwyczajony do jego trawienia, dlatego zaleca się stosowanie go w minimalnych ilościach – na przykład łyżeczka dziennie.

Ksylitol ma działanie lekko podrażniające układ pokarmowy, dlatego przy wyższym spożyciu mogą wystąpić biegunki. Docelowo jednak zaleca się spożywanie nie więcej niż 3 łyżeczek ksylitolu dziennie, czyli około 15 g. Przeciętny Polak spożywa około 80 g cukru białego dziennie.

A zatem zastąpienie tej ilości 15 gramami ksylitolu wydaje się niespecjalnie rozwiązywać kwestię zastępowania klasycznego cukru słodzikiem. Należy zastępować cukier ksylitolem w proporcji 1:1, czyli dosładzać nim kawę czy herbatę tak samo jak cukrem, aby uzyskać podobny efekt słodyczy.

Używać ksylitol, czy nie używać?

Z pewnością zakup torebki ksylitolu może być dobrym pretekstem do tego, aby wreszcie wyrzucić na dobre biały cukier ze swojej diety i zacząć zdrowo żyć. Tym bardziej, że wysoka cena tego produktu sprawia, że raczej nie będziemy szafować ze słodzeniem herbat czy ciast! Dobrym pomysłem może być rozważenie ksylitolu jako słodzika, na przykład tylko do dosładzania herbaty czy kawy – na początek swojej diety redukcyjnej, aby nie stracić do niej zapału.

Tak czy owak, stosując ksylitol w zalecanej ilości maksymalnie 15 g dziennie, raczej trzeba będzie w ogóle pomyśleć o redukcji cukru w swojej diecie. Na początek tylko w napojach, słodząc je ksylitolem, a z czasem w ogóle zarzucając słodzenie napojów, i przyzwyczaić się do mniej słodkich domowych wypieków, puddingów czy jogurtów. Należy też pamiętać, że ksylitol jest wyjątkowo toksyczną substancją dla psów! Nie wolno więc pozwolić, by jakiekolwiek produkty z dodatkiem ksylitolu dostały się do pyska psa, gdyż może się to dla niego skończyć tragicznie!

W organizmie psa ksylitol działa niczym glukoza, powodując gwałtowny wyrzut insuliny do krwi. Z uwagi na to, iż w rzeczywistości poziom cukru nie był podniesiony, insulina może spowodować hipoglikemię – tym silniejszą, im więcej ksylitolu spożyło zwierzę.

Pozwól sobie na wprowadzenie drobnej zmiany do swojej diety – wypróbuj ksylitol i sprawdź, czy dzięki niemu będzie Ci łatwiej utrzymać swoją masę ciała bez większych wyrzeczeń!

Referencje

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24128404

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3286380/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22933433/

http://www.glycemicindex.com/foodSearch.php

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22832597

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5320817

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19717413

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3434645/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1067728

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC90255/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11721142

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22381181

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5093271/