Dieta SIBO – czym jest i jak ją stosować?

Coraz więcej mówi się o jelicie grubym, jako o organie bardzo ważnym, choć niedocenianym dla ogólnego samopoczucia człowieka.

A konkretnie – chodzi o dobroczynne bakterie jelitowe, które sprzyjają utrzymaniu właściwego trawienia.

Z racji tego, iż właściwe trawienie bardzo ściśle wiąże się z dobrym samopoczuciem, warto dbać o przyrost bakterii jelitowych.

Jednakże bakterie jelitowe działają dobroczynnie na organizm wówczas, gdy są właściwie umiejscowione.

W przeciwnym wypadku pojawia się zespół SIBO.

Bakterie jelitowe a jelito grube

Bakterie jelitowe to taka grupa bakterii, której funkcjonowania praktycznie nie zauważamy, do czasu, gdy funkcjonują jak należy.

Zasiedlają one dolne odcinki przewodu pokarmowego, ponieważ tam znajdują się substraty, których potrzebują one do życia, wzrostu i rozmnażania.

Wcale nie zawadzają one organizmowi – wręcz przeciwnie, wspierają go w trawieniu i wydalaniu pokarmu. Zajmują się jednak w jelicie grubym strawioną materią organiczną. Bardzo często ich pożywieniem są węglowodany złożone, czyli obie frakcje błonnika, rozpuszczalna i nierozpuszczalna. A zatem odżywiając się pokarmami bogatymi w błonnik, dba się o swoją mikrobiotę.

Bakterie odżywiają się i poprzez fermentację doprowadzają masy kałowe, które nie były jeszcze do końca strawione, do właściwej postaci, w której nie ma już nic do pobrania dla organizmu. Inaczej mówiąc, bakterie jelitowe formują kał do takiej postaci, jaką się wydala.

Dbałość o liczebność flory bakteryjnej

Należy dbać o utrzymanie równowagi flory bakteryjnej w swoich jelitach. Jeśli będzie jej zbyt mało, pokarmy nie będą właściwie trawione, a wydalanie może być utrudnione. Raczej trudno jest z kolei przedawkować probiotyki – zwykle problemem jest ich niedostateczna ilość, a nie zbyt mała.

Ewentualny nadmiar zwykle jest usuwany z organizmu. Antybiotykoterapia jest rodzajem leczenia, które nie celuje w bakterie chorobotwórcze, lecz niszczy (i to bardzo skutecznie!) wszystkie bakterie zasiedlające przewód pokarmowy.

Dlatego właśnie tak ważne jest, aby podczas brania antybiotyków zażywać probiotyki i nigdy nie stosować tych leków dłużej ani częściej niż to absolutnie konieczne. Przez zmniejszoną florę bakteryjną, czyli wyjałowienie jelit, zmniejsza się także odporność naturalna organizmu na inne drobnoustroje!

Co, jeśli bakterie zaczną się przemieszczać?

Z reguły bakterie bez powodu nie opuszczają swojego siedliska – jelita grubego – bo jest im w nim po prostu wygodnie. Może się jednak zdarzyć tak, że dojdzie do SIBO – przerostu bakteryjnego jelita cienkiego. Dobroczynne bakterie nie żywią się wyłącznie nadtrawionymi resztkami pokarmowymi.

Gdy znajdą się w jelicie cienkim, będą tam miały do dyspozycji lekko tylko nadtrawione produkty spożywcze, które również bardzo im odpowiadają. Będą je zatem spożywać, fermentować, i niestety doprowadzać do przykrych dolegliwości!

Przyczyny SIBO

Przerost bakteryjny jelita cienkiego może mieć miejsce w sytuacji, gdy na przykład znacząco spowolni się aktywność mięśni jelita cienkiego.

Masy kałowe nie będą wtedy przemieszczać się w kierunku jelita grubego, a zatem nie zostanie utrzymany prawidłowy kierunek przemieszczania się ich wraz z bakteriami w stronę odbytnicy.

SIBO przytrafia się również osobom, które mają nieprawidłowości anatomiczne w budowie przewodu pokarmowego, osłabiony układ odpornościowy, czy nieprawidłowe pH spowodowane zbyt niskim poziomem kwasu żołądkowego.

Czynnikami zwiększającymi zespół SIBO jest choroba Crohna i cukrzyca – bardzo poważne choroby metaboliczne. Oprócz tego, SIBO może występować także przy okazji nietolerancji glutenu, wirusowego zapalenia żołądka i jelit, zespołu jelita drażliwego, marskości wątroby, uszkodzenia nerwów, nadciśnieniu wrotnym.

Inne czynniki zwiększające ryzyko SIBO

Objawy przerostu bakteryjnego jelita cienkiego

Gdy bakterie znajdą się w jelicie cienkim, zaczną fermentować dostępne składniki odżywcze, powodując gazy. Te, rozpychając jelita, będą powodowały silne bóle i dyskomfort.

Co więcej, podczas rozkładu węglowodanów, będą one wydzielały substancje drażniące dla jelit. Pojawiają się biegunki, gazy, wzdęcia, zaparcia, a także nudności i bóle brzucha.

Są to bardzo nieswoiste objawy, zbliżone do tych występujących w wielu jednostkach chorobowych. Nieleczony przerost doprowadza do niedożywienia organizmu – spożywane pokarmy są trawione, ale nie są właściwie wchłaniane, więc nawet dostarczając sobie właściwych składników odżywczych można doświadczać objawów niedoboru.

Diagnostyka i leczenie

SIBO diagnozuje się przez nieinwazyjny test odddechowy wodorowy lub przez bardziej inwazyjną biopsję. Wdraża się także w niektórych przypadkach badanie antybiotykowe polegające na wdrożeniu antybiotyków i ocenie reakcji na nie. Leczenie samego zespołu jest w zasadzie dość szybkie i łatwe.

Wystarczy zastosować antybiotykoterapię wraz z właściwą dietą, by odczuć poprawę. Problem polega na tym, że SIBO jest chorobą współwystępującą, a zatem wyleczenie samego SIBO może spowodować nawrót choroby, jeśli nie wyleczy się choroby współwystępującej.

Leczenie opiera się głównie na diecie eliminacyjnej. Ma ona na celu wygaszenie aktywności fermentacyjnej bakterii jelitowych, a zatem wytłumienie objawów, czyli poprawę samopoczucia.

Dieta uboga w FODMAP

FODMAP to inaczej fermentable oligosaccharides, disaccharides, monosaccharides and polyols. Mówiąc prościej – cukry fermentujące w przewodzie pokarmowym. Zaleca się, aby na czas leczenia wyeliminować te cukry, najlepiej całkowicie.

Pozwoli to po prostu „zagłodzić” bakterie, aby nie powodowały fermentacji w jelicie cienkim. Jednocześnie celuje się w nie antybiotykami, aby pozbyć się ich z tej części przewodu pokarmowego, w której być nie powinny.

Idealnie jest, jeśli równocześnie intensywnie leczy się lub wspomaga dietą chorobę podstawową, która może powodować warunki korzystne do przemieszczania się bakterii w drugą stronę przewodu pokarmowego. Wtedy urządza się komfortowe środowisko dla bakterii w jelicie grubym i zapobiega nawrotowi SIBO.

Po takiej kuracji warto wspomagać się probiotykami, aby znów skolonizować jelito grube bakteriami, dla których tam jest miejsce. Niekiedy wystarczającą terapią jest dieta, w której unika się glutenu, spożywa mniejsze i częstsze porcje, a także dba o zdrową, pożywną dietę.

Produkty zabronione w diecie eliminacyjnej SIBO:

• Produkty zawierające syrop glukozowo-fruktozowy
• Syrop z agawy jako słodzik
• Miód
• Napoje gazowane
• Produkty wzdymające: cebula, czosnek, kalafior, brokuł
• Zboża glutenowe
• Nasiona strączkowe
• Jabłka
• Kiełbasa
• Suszone śliwki
• Lody
• Słodzone płatki śniadaniowe
• Dosładzane jogurty
• Niektóre orzechy

Niestety, lista produktów zawierających FODMAP jest bardzo długa i zawiera praktycznie wszystkie kategorie pożywienia. To głównie z tego powodu dieta nie powinna być jedynym sposobem leczenia SIBO, a może jedynie pomóc zmniejszać jego objawy. Dozwolone są niektóre produkty zawierające mniej FODMAP, na przykład jagody, truskawki, liściaste zielone warzywa, ryby, jaja, płatki owsiane, komosa ryżowa i inne. Przy bardzo silnych objawach SIBO warto pokusić się o przynajmniej kilka dni bardzo ścisłej diety, która wspomoże eliminację objawów, stosując przy tym antybiotykoterapię i leczenie skierowane na chorobę podstawową.