Przyjęło się, że grzyby są uwielbianym przez wielu smakoszy dodatkiem do potraw. Dodatkiem z jednej strony powszechnym, a z drugiej – wykwintnym i odświętnym. Mowa oczywiście głównie o grzybach leśnych, ponieważ pieczarki są tanie i bardzo łatwo dostępne.

Grzyby leśne mają wyjątkowy smak i aromat, pojawiają się w lasach nieczęsto i potrzeba się naprawdę sporo natrudzić, by je zebrać. Ich obfitość występuje w okolicach sierpnia-września, natomiast nie każda jesień jest gwarancją wysypu grzybów w lasach.

Tym bardziej je uwielbiamy – dodajemy oszczędnie do sosów, bigosu, barszczu. Dużo bardziej szczodrze radzimy sobie z pieczarkami, które zjadamy w większych ilościach i zdecydowanie częściej. Najrzadziej spożywamy potrawy z dodatkiem grzybów chińskich oraz egzotycznych, rzadko spotykanych w polskich sklepach.

Czym charakteryzują się grzyby?

Jakie są ich poszczególne rodzaje?

Jak smakują i z czym warto je podawać?

Zobaczmy!

Właściwości odżywcze grzybów

Nawet do 90% masy grzyba stanowi woda. To dlatego wysuszone grzyby są tak cennym i bardzo aromatycznym dodatkiem. Większa część ich suchej masy to białko, a jednocześnie są one bardzo niskokaloryczne. Swoją charakterystyczną strukturę grzyby zawdzięczają dużej ilości węglowodanów złożonych, głównie błonnika pokarmowego.

Wsparcie jelit

Stąd też grzyby poprawiają perystaltykę jelit i poprawiają przemianę materii. Zawierają też beta-glukany – związki, które wzmacniają nasz system immunologiczny i przeciwdziałają nowotworom oraz obniżają poziom cholesterolu LDL. Co więcej, grzyby zawierają też niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe – dzięki czemu mogą stanowić bardzo atrakcyjny odżywczo składnik pożywienia.

Grzybów raczej nie jada się jako samodzielnej potrawy. Wyjątkiem są tu boczniaki czy pieczarki, które można podawać w postaci panierowanej, smażone w głębokim tłuszczu. Zasadniczo dodaje się je w niewielkiej ilości, by urozmaicić smak i aromat wybranej potrawy.

Grzyby są bezwartościowe?

Przyjęło się, że grzyby są smakowitym i aromatycznym, ale jednak bezwartościowym źródłem ciężkostrawnego białka i węglowodanów. 

Czy to prawda?

W pewnym sensie tak, ponieważ stanowią tak nieistotny akcent w naszej kuchni, że nie będą stanowiły poważnego źródła wartościowych białek czy węglowodanów. Jednak nawet w swej niewielkiej objętości mają sporo dobroczynnego wpływu na organizm. W niewielkich ilościach mogą pomóc, jednak w zbyt dużych – mogą faktycznie wpłynąć negatywnie na procesy trawienne. Najlepiej więc używać ich z umiarem.

Grzyby jako przyprawa

Czy wiesz, że… smak grzybów równa się smakowi umami, czyli piątemu, niedawno poznanemu smakowi? Jest to charakterystyczny, mięsny, bulionowy smak, który wywołuje silne poczucie smakowitości. To dlatego banalne potrawy z dodatkiem grzybów są tak atrakcyjne sensorycznie! Umami jest z kolei smakiem przypisywanym glutaminianowi sodu – to właśnie on poprawia smakowitość wielu potraw i wpływa na to, że tak chętnie jemy wysoko przetworzone produkty!

Kurki

To jedne z najbardziej pożądanych polskich grzybów leśnych. Mają charakterystyczny żółty kolor i pofałdowaną powierzchnię. Doskonale wzbogacają smak jajecznicy czy potraw mięsnych oraz wszelkich sosów. Zupa kurkowa to prawdziwy rarytas! Pieprznik jadalny to wbrew pozorom gatunek bardzo pospolity, niemający wielkich wymagań ściółkowych. Są źródłem witaminy C i D oraz potasu. Kurki są okazami, których raczej nie imają się owady ze względu na zawarty w nich ergosterol o właściwościach grzybobójczych i owadobójczych.

Enoki

To grzyby azjatyckie o bardzo charakterystycznym wyglądzie. Wyglądają jak długie, cienkie słupki z białą kuleczką na końcu. Główną właściwością odżywcza tych grzybów jest wysoka zawartość witaminy C, antyutleniaczy oraz białek. Nadają się do przyrządzania coraz popularniejszej zupy miso, a także jako chrupiący i smakowity dodatek do sałatek. W postaci smażonej w woku nie należy poddawać ich zbyt długo obróbce termicznej bo tracą swoją teksturę.

Maitake 

Można je też spotkać pod nazwą grifola. Te grzyby znane są głównie ze swoich właściwości przeciwnowotworowych oraz leczniczych. Powszechnie wykorzystuje się je w medycynie chińskiej. Mają bardzo dobre właściwości regulacji: ciśnienia tętniczego, glukozy we krwi, poziomu cholesterolu. Zawierają witaminy B1, B2, C i D, doskonale wpływają na podniesienie naturalnej odporności.

Shiitake

To kolejny grzyb z kuchni azjatyckiej. Te charakterystyczne brązowe pieczarki są bardzo cenione w dietetyce wschodnioazjatyckiej. Zawierają przede wszystkim bardzo duże ilości potasu działającego ochronnie na funkcjonowanie serca. Obniżają ciśnienie krwi, a także zawierają dużo witaminy B3 wpływającej kojąco na układ nerwowy. Beta glukany zawarte w shiitake mają bardzo silne właściwości antynowotworowe. Stąd też bardzo wielu osobom kojarzą się właśnie z zapobieganiem powstawaniu raka.

Boczniak 

To jeden z tak zwanych „smaków dzieciństwa”! Mało kto potrafi sobie odmówić panierowanych w bułce tartej i jajku usmażonych boczniaków. Cenią sobie je także weganie, czyniąc z nich substytuty kotletów, flaczków, a także mięsa do burgerów. Boczniaki świetnie wpływają na obniżenie cholesterolu i poziomu cukru we krwi. Zawierają sporo witamin z grupy B oraz witaminę C. Do tego zawierają bardzo dobrze przyswajalne białko oraz niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe. Oprócz antynowotworowych beta glukanów, zawierają też pleuran, który może znacznie zmniejszać istniejące już guzy nowotworowe!

Pieczarki 

To zdecydowanie najpopularniejsze grzyby w tym zestawieniu. Maja bardzo specyficzny grzybowy smak i zapach. Po obróbce termicznej znacząco tracą na swojej objętości gdyż wycieka z nich woda. Smakuja najlepiej jako baza do zup czy sosów, można także serwować pieczarki do pizzy czy wszelkich innych potraw warzywnych, mięsnych i rybnych. Mają właściwości antynowotworowe, antybakteryjne i wzmacniające odporność. Zawierają też sporo witamin z grupy B wpływających na układ nerwowy. Ciekawymi substancjami bioaktywnymi, które znajdziemy w pieczarkach są: lektyny o działaniu antynowotworowym, tyrozynaza, która chroni nasze DNA, ergosterol hamujący namnażanie nowotworu piersi oraz sprzężony kwas linolowy CLA. Jest wiele osób, które spożywają pieczarki na surowo, bo odpowiada im ich smak. Nie jest to jednak zalecany sposób jedzenia tych grzybów, ponieważ mimo wszystko – są one dość trudno strawne.

Portobello 

To specjalne włoskie pieczarki o brązowym kapeluszu i bardzo wyjątkowym smaku. Mają świetną zdolność do pochłaniania smaków, dlatego tak dobrze wchodzą w interakcje z innymi produktami podczas obróbki kulinarnej. Stanowią bardzo dobre źródło dobrze przyswajalnego białka oraz niemal wszystkich niezbędnych aminokwasów. Ma też sporo antyutleniaczy, głównie w postawi witaminy A i E, a także witaminy z grupy B. Wspomagają wytwarzanie się kwasu DHA, który dba o jak najlepsze funkcjonowanie naszego mózgu!

Cremini 

Te grzyby świetnie smakują i wzmacniają nasz system odpornościowy, co warto wykorzystać przygotowując ulubione potrawy z grzybów. Zawierają spore ilości sprzężonego kwasu linolowego. Dodatkowo są bardzo dobrym źródłem witaminy D, której brakuje nam szczególnie zimą.

Czy warto jeść grzyby? Ależ oczywiście! Są one nie tylko bardzo smakowitym i aromatycznym kąskiem, ale też mają sporo prozdrowotnych właściwości, które warto wykorzystać. Należy jednak pamiętać, żeby używać je w kuchni w stosownej, umiarkowanej ilości – takiej, aby nie nabawić się rozstroju żołądka!