Czym tak naprawdę jest zespół policystycznych jajników?

Choroby kobiecego układu hormonalnego oraz rozrodczego są bardzo poważnym problemem współczesnego świata. Pojawia się coraz więcej nowych, zdiagnozowanych przypadków zespołu policystycznych jajników, który może mieć silny wpływ na jakość życia kobiety, ale przede wszystkim – na jej zdolność do zajścia w ciążę.

Zespół policystycznych jajników, określany skrótem PCOS (polycystic ovary syndrome), to spory problem młodych kobiet, głównie z uwagi na to, że wciąż nie został gruntownie poznany. Kłopotliwa jest także diagnostyka choroby. W jednym badaniu oszacowano, że nawet 70% kobiet z tą przypadłością nie zostało jeszcze zdiagnozowanych! 

Jaka jest rola jajników w życiu kobiety?

Jajniki oprócz tego, że produkują komórki rozrodcze żeńskie, są również jednym z gruczołów wydzielających ważne hormony. Estrogen i progesteron warunkują cykl miesięczny kobiety, czyli odpowiadają za zdolność do zapłodnienia i donoszenia ciąży.

Oprócz tego w jajnikach wytwarzana jest niewielka ilość androgenów, czyli hormonów ogólnie nazywanych męskimi – jednak o cechach płciowych warunkowanych przez ten hormon decyduje nie tyle sama jego obecność w ciele, ile ilość. U mężczyzn androgeny przewyższają hormony żeńskie, stąd więcej jest u mężczyzn typowo męskich cech płciowych. Jajniki produkują również hormon folikulotropowy FSH i hormon luteinizujący LH, które kontrolują owulację. 

Na czym polega zespół policystycznych jajników?

Nazwa tej choroby wskazuje na obecność wielu (poli) cyst wewnątrz jajników. Cysty to pęcherzyki wypełnione płynem, z których każdy zawiera niedojrzałą komórkę jajową. Komórki te nigdy nie są na tyle dojrzałe, aby wywołać owulację.

To właśnie owulacja, czyli jajeczkowanie (wypuszczanie gotowej do zapłodnienia komórki jajowej do macicy) jest sygnałem do krwawienia miesięcznego. Dodatkowo obecność cyst powoduje rozregulowanie ilości wydzielanych hormonów. Jajniki produkują za mało progesteronu i estrogenów, a za dużo androgenów. 

Oznacza to, że objawami PCOS są:

  • Cysty w jajnikach
  • Brak lub nieregularne miesiączki
  • Podwyższony poziom androgenów oraz zaniżony poziom hormonów kobiecych i objawy z tym związane

Co może być przyczyną PCOS?

Nie do końca poznano jeszcze tę chorobę, ale wśród głównych czynników, które mogą ją powodować, specjaliści wyróżniają:

  • Geny – prawdopodobnie wiele genów przekazywanych potomstwu warunkuje obecność tego zespołu
  • Insulinooporność – szacuje się, że nawet 70% kobiet z PCOS cierpi na problemy z metabolizmem cukru. Wysokie zapotrzebowanie na insulinę powoduje jej zwiększony wyrzut przez trzustkę, a to powoduje, że jajniki wytwarzają więcej hormonów męskich. To prawdopodobnie ta dysproporcja hormonalna utrudnia produkcję normalnych, zdrowych komórek jajowych.
  • Stany zapalne – mogą się przyczyniać do powstania PCOS, a są powiązane między innymi z otyłością i insulinoopornością. 

Prawdopodobne przyczyny chorowania na PCOS powinny być dla kobiet rodzajem przestrogi i bodźcem do zastanowienia się nad własnym trybem życia i dietą, ponieważ jak widać – na wiele chorób ma wpływ otyłość czy insulinooporność, które w większości przypadków wynikają właśnie z niewłaściwej diety.

Jak objawia się PCOS?

To choroba, z którą wiele kobiet żyje latami bez właściwej diagnozy z prostej przyczyny – ona praktycznie nie boli. Często dopiero przy okazji badań robionych z innego powodu wykrywany jest PCOS, lub wtedy, gdy kobieta bezskutecznie usiłuje zajść w ciążę. Czym się objawia to schorzenie?

  • Nieregularne miesiączki. Mogą występować zaledwie kilka razy do roku. Wynika to z braku prawidłowej owulacji. 
  • Obfite miesiączki. Jeśli przez długi czas nie dochodzi do miesiączkowania w normalnym rytmie, w macicy gromadzi się wiele wyściółki, której złuszczanie podczas krwawienia staje się bardziej intensywne i może trwać dłużej. 
  • Owłosienie w „niekobiecych” miejscach. Ciemne włoski mogą się pojawiać na twarzy, plecach, brzuchu, klatce piersiowej. To nie tylko kosmetyczny defekt, z którym trzeba sobie radzić poprzez depilację – to także sygnał, by udać się do lekarza!
  • Trądzik. Nadmiar męskich hormonów powoduje też, że skóra przetłuszcza się mocniej i przez to jest bardziej podatna na powstawanie pryszczy. 
  • Przyrost masy ciała – dotyczy to nawet 80% kobiet z PCOS!
  • Łysienie – niestety wzrost owłosienia na twarzy i ciele nie powoduje, że również na głowie włosy się zagęszczają. Jest wręcz przeciwnie – stają się słabsze i wypadają, tworząc zakola.
  • Ciemne plamy na skórze – zmiany pigmentacyjne również wywoływane są w tym przypadku przez rozregulowaną gospodarkę hormonalną.
  • Bóle głowy – to w zasadzie jedyny objaw bólowy w tej jednostce chorobowej, ale nie występuje u wszystkich kobiet.

W jaki sposób PCOS może negatywnie wpłynąć na Twoje życie?

Sama choroba nie boli, choć jest bardzo przykrą pod względem estetycznym chorobą, szczególnie dla kobiet, które bardzo dbają o nieskazitelną cerę i zgrabną sylwetkę. Ale to nie wszystko:

  • Niepłodność może stać się prawdziwym problemem jeśli marzysz o założeniu rodziny. Należy jak najszybciej podjąć się leczenia hormonalnego, szczególnie że PCOS dotyka kobiety w wieku rozrodczym, które prawdopodobnie chcą w przyszłości mieć dzieci. 
  • Zespół metaboliczny – hormony wpływają na metabolizm cukru we krwi, co z kolei może negatywnie odbić się na sylwetce. PCOS może być powiązany z zespołem metabolicznym, czyli obejmującym cukrzycę lub insulinooporność, otyłość lub nadwagę oraz podwyższony poziom lipidów we krwi.
  • Bezdech senny. U kobiet z PCOS to bardzo częsta przypadłość, szczególnie gdy mają nadwagę. Bezdech senny powoduje trudności w oddychaniu przez sen, co skutkuje niedotlenieniem, bólami głowy, niewyspaniem, brakiem koncentracji. 
  • Rak endometrium to poważne zagrożenie w przypadku nieleczonego PCOS i nie wolno go bagatelizować. Zagęszczona wyściółka macicy, która nie złuszcza się regularnie, może doprowadzić do nowotworzenia.
  • Depresja. Wynikać ona może przede wszystkim z pogorszonego nastroju. Niemożność zrealizowania swoich planów odnośnie powiększenia rodziny, a także brak akceptacji dla własnego wyglądu sprawiają, że kobieta chora na PCOS często zamyka się w sobie i potrzebuje nie tylko pomocy endokrynologa, ale również psychiatry.

Czy PCOS zawsze oznacza niepłodność?

Nie wolno obierać diagnozy PCOS za dobrą monetę myśląc, że skoro choroba powoduje trudności z zajściem w ciążę, to można nie zabezpieczać się. Aż dwa razy bardziej narażone są kobiety z PCOS na przedwczesny poród, niż kobiety zdrowe! Niefrasobliwe podejście do seksu bez zabezpieczenia przy tej chorobie może skutkować urodzeniem wcześniaka, co wiąże się z mnóstwem życiowych komplikacji. W przypadku PCOS wzrasta także ryzyko poronienia, nadciśnienia oraz cukrzycy ciążowej, więc zawsze jest to ciąża wysokiego ryzyka. 

Jak leczyć PCOS?

W leczeniu bardzo ważne jest połączenie leków z dietą i zdrowym stylem życia. Po pierwsze, niezbędna jest wizyta u endokrynologa. Zleca on badania krwi oraz USG i ewentualnie rozszerza diagnostykę, po czym przepisuje odpowiednie środki hormonalne. Bardzo często są to tabletki antykoncepcyjne – na czas leczenia i tak należy się powstrzymać od prób zajścia w ciążę, do czasu unormowania stanu zdrowia. 

Drugą ważną sprawą jest obniżenie masy ciała. Mogą w tym pomóc specjalistyczne leki, na przykład metformina, która obniża poziom cukru we krwi skuteczniej niż sama dieta. Schudnięcie to przy tej chorobie szansa na to, by złagodzić objawy chorobowe i zwiększyć swoje szanse na zajście w ciążę. 

Trzecim sposobem pomocy kobietom z PCOS jest stosowanie leków na płodność, które pomagają w zajściu w ciążę.

Ostatecznie, może zajść konieczność przeprowadzenia zabiegu chirurgicznego, który ma na celu przywrócenie owulacji. 

Jak sobie pomóc w leczeniu PCOS?

To choroba, w której wiele czynników wywołujących ją nakłada się na siebie, dlatego:

  • Jedz mniejsze porcje, lżejsze posiłki, pij więcej wody i jedz więcej warzyw i owoców
  • Więcej się ruszaj – wskazana jest dowolna regularnie uprawiana aktywność fizyczna, która sprawi przyjemność, podkręci metabolizm i pozwoli lepiej sypiać
  • Wysypianie się to bardzo ważny czynnik warunkujący wiele zdrowotnych przemian. Zadbaj o dawkę ruchu w ciągu dnia, dobre warunki do spania i rób wszystko, by kłaść się codziennie o tej samej porze, i o tej samej porze wstawać. To dobrze zrobi całemu Twojemu organizmowi!
  • Zadbaj o swoją cerę u dermatologa z użyciem specjalnych kremów i kosmetyków. Im wcześniej zaczniesz o nią dbać, tym większa szansa, że nie będziesz w przyszłości borykać się z bliznami potrądzikowymi!
  • Stosuj się do zaleceń lekarskich dotyczących zażywania leków i hormonów
  • Używaj metod depilacji na całym ciele, które osłabiają i rozrzedzają włoski. Golenie twarzy, rąk czy klatki piersiowej to nie jest dobry pomysł z uwagi na to, że włoski odrastają kłujące i grube.
  • Dbaj o własne dobre samopoczucie. Z pewnością w czasie leczenia PCOS nie będą Ci sprzyjały czarne myśli czy pośpiech spowodowany chęcią zajścia w ciążę. Korzystaj z czasu, który masz tylko dla siebie – unikaj stresów, poznaj nowe hobby, spróbuj różnych metod relaksacji. To wszystko świetnie wspomaga leczenie większości chorób!

Diagnoza zespoły policystycznych jajników może położyć się cieniem na Twoim pragnieniu bycia mamą i chęci zachwycania swoją urodą. Jednak im wcześniej zareagujesz na brak miesiączek i pozostałe objawy, tym większa szansa, że szybko uporasz się z problemem zdrowotnym i zaczniesz żyć tak, jak zawsze chciałaś!