Cynk: wszystko, co musisz wiedzieć

Cynk jest minerałem, który doceniamy coraz częściej, zarówno w żywieniu, jak i w kosmetyce i medycynie. Czemu zawdzięcza on swoją sławę? Co to za pierwiastek i dlaczego jest tak ważny dla funkcjonowania organizmu?

Czym jest cynk?

Cynk jest jednym z mikroelementów, pierwiastków potrzebnych w organizmie w śladowych ilościach. Bardzo ważną jego cechą jest to, że nasze ciało nie jest w stanie ani wyprodukować samodzielnie cynku, ani też zmagazynować jego większych ilości „na trudne czasy”.

Dlatego tak ważne jest, aby dostarczać go sobie codziennie w diecie, lub ewentualnie w postaci suplementów czy produktów leczniczych. Występuje on naturalnie w wielu roślinach, a także w produktach zwierzęcych. Niekiedy niektóre produkty, takie jak płatki śniadaniowe, są dodatkowo fortyfikowane w cynk. 

Jaką rolę odgrywa cynk w organizmie?

Ekspresja genów

Ma więc duże znaczenie w ekspresji genów. Bardzo często jest składnikiem suplementów diety dla mężczyzn, których zadaniem jest między innymi wsparcie dla męskiej płodności poprzez wzmacnianie materiału genetycznego mężczyzny. 

Reakcje enzymatyczne

Cynk bierze udział w działaniu ponad 300 enzymów, które znajdują się w Twoim ciele. Ich funkcją jest między innymi wspomaganie trawienia, metabolizmu czy przewodnictwa nerwowego. 

Odporność

Wspomaga rozwój i funkcjonowanie komórek układu odpornościowego. 

Synteza białek i DNA

Dzięki cynkowi możliwe jest sprawne syntetyzowanie białek, a także DNA człowieka. 

Gojenie się ran

Tlenek cynku bardzo często jest składnikiem maści i kremów na oparzenia czy inne podrażnienia skóry. Cynk poprzez wpływ na gojenie się ran jest w stanie skutecznie leczyć drobne rany i przyspieszać ich gojenie. W przypadku rozległych obrażeń czy oparzeń warto rozważyć również suplementację cynku. 

Wzrost komórek i ich rozwój

Zmysł węchu i smaku – cynk wspiera funkcję jednego z enzymów odpowiedzialnych za odczuwanie smaków i zapachów. Bardzo często niedobory cynku wiążą się z utratą czułości tych zmysłów.

Dlaczego warto suplementować cynk?

W niektórych przypadkach warto pomyśleć o suplementacji cynku z produktów aptecznych, gdyby jego ilość w pożywieniu wydawała się niewystarczająca. 

Wzmacnianie odporności

Jeśli masz skłonność do częstych infekcji czy przeziębień, może to być wynikiem niedoborowości cynku. Suplementy z tym pierwiastkiem są w stanie zmniejszyć poziom stresu oksydacyjnego, a do tego stymulują komórki odpornościowe do pracy.

Dzięki temu organizm tak wspierany jest w stanie szybciej uporać się z przeziębieniem. Szczególnie u osób starszych suplementy z cynku w bardzo skuteczny sposób promują odpowiedź immunologiczną, mobilizując organizm do walki z drobnoustrojami. 

Przy gojeniu się ran

Maści cynkowe są powszechnie używane w kremach na odparzenia dla niemowląt. Ten pierwiastek wspomaga syntezę kolagenu, dlatego przyspiesza odtwarzanie się naskórka.

Powszechnie stosuje się leki z cynkiem w szpitalach, gdzie leczy się nimi chorych z owrzodzeniami, oparzeniami, czy ranami na większych powierzchniach ciała. Warto mieć w domu zawsze maść cynkową, która pomoże zagoić się skórze w przypadku różnych oparzeń czy skaleczeń.

W sytuacjach poważniejszych zranień dobrze jest dodatkowo wspierać gojenie skóry suplementacją doustną. 

Pomaga utrzymać dobry stan zdrowia u osób starszych

Wraz z wiekiem pogarszają się nie tylko funkcje poznawcze człowieka, czyli stan jego umysłu, ale również funkcje fizjologiczne. Osoby w podeszłym wieku są bardziej narażone na zwyrodnienie plamki żółtej, infekcje, czy zapalenie płuc będące częstym powikłaniem po pozornie błahych przeziębieniach.

45 mg cynku dziennie u osób starszych pozwala obniżyć częstotliwość zachorowań i infekcji nawet o 66%!

W przypadku zażywania dodatkowo suplementów przeciwutleniających wraz z 80 mg cynku dziennie, pomniejsza się ryzyko utraty wzroku i zachorowania na zwyrodnienie plamki żółtej. 

Na trądzik

Trądzik młodzieńczy jest bardzo częstą przypadłością nastolatków związaną z burzą hormonów, ale nierzadko również brakiem odpowiedniej troski o skórę i dietę. Suplementacja diety w cynk oraz preparaty cynkowe podawane bezpośrednio na skórę hamują aktywność gruczołów łojowych i namnażanie bakterii P.acnes odpowiedzialnej za powstawanie zmian skórnych.

Bardzo często na trądzik zapadają osoby, w których organizmie brakuje cynku. Wystąpienie pierwszych krost jest sygnałem, by zacząć dbać o skórę poprzez smarowanie odpowiednimi maściami cynkowymi, a także suplementowanie się cynkiem. 

W stanach zapalnych

Czynnikiem uruchamiającym reakcje prozapalne bardzo często jest stres oksydacyjny, który może być skutkiem niewłaściwej diety lub intensywnego trybu życia. Prowadzi on do przewlekłych stanów zapalnych, które mogą rozwinąć się w choroby serca, czy nowotwory.

Aby tego uniknąć, warto suplementować cynk, który jest w stanie zmniejszyć markery stanu zapalnego i przywrócić homeostazę w organizmie. Wystarczy suplementacja dawką 45 mg cynku dziennie, aby w krótkim czasie zniwelować stany zapalne organizmu. 

Jakie są objawy niedoborów cynku?

Bardzo rzadko zdarzają się sytuacje ciężkiego niedoboru cynku. Kto jest najbardziej narażony na niedobory tego pierwiastka?

• Chorzy na chorobę Leśniowskiego-Crohna, upośledzającą wchłanianie składników pokarmowych
• Weganie i wegetarianie na skutek źle zbilansowanej diety
• Kobiety ciężarne i karmiące, których zapotrzebowanie na cynk może być większe niż ich codzienna podaż z diety
• Starsze niemowlęta, gdy są karmione tylko piersią
• Osoby chorujące na anemię sierpowatą
• Osoby niedożywione, w tym anorektycy i bulimicy
• Chorzy na przewlekłe choroby nerek 
• Osoby nadużywające alkoholu

Niedobory są dość trudne do wykrycia, ponieważ organizm ściśle kontroluje poziom cynku. Może dochodzić nawet do sytuacji, w której badania laboratoryjne wskazują normalny poziom, a objawy sugerują, że cynku jest jednak za mało. Czasami lepiej jest więc zapobiegawczo włączyć suplementację. Łagodne niedobory cynku objawiają się nieswoiście:

• Wypadaniem włosów
• Zmniejszoną odpornością
• Suchą skórą
• Biegunkami
• Trudnością z gojeniem się ran
• Zaburzoną płodnością

W jakich produktach znajdziesz cynk?

Jest to pierwiastek występujący najobficiej w owocach morza, dlatego warto włączyć je do codziennej diety przynajmniej raz w tygodniu. Tu znajdziesz duże ilości cynku:

• Owoce morza: ostrygi, homary, małże, kraby, krewetki
• Mięso, głównie wołowe i wieprzowe
• Drób
• Ryby
• Rośliny strączkowe, głównie ciecierzyca, fasola, soczewica
• Orzechy, głównie nerkowca
• Nasiona, głównie konopi
• Jaja
• Pełne ziarna zbóż
• Warzywa: jarmuż, grzyby, groszek zielony, buraki, szparagi

20 najlepszych źródeł Cynku

Mięczaki, ostrygi, Pacyfik, surowe - szczegóły Zarodki pszenne, surowe - szczegóły Mąka sezamowa - szczegóły Nasiona arbuza, suszone - szczegóły Nasiona konopi, łuskane - szczegóły Fasola hiacyntowa, surowa - szczegóły Przyprawy, trybula, suszona - szczegóły Przyprawy, mak - szczegóły Nasiona dyni suszone - szczegóły Nasiona sezamu, całe, suszone - szczegóły Przyprawy, kardamon - szczegóły Nasiona, masło sezamowe, pasta - szczegóły Otręby pszenne, surowe - szczegóły Przyprawy, bazylia, suszona - szczegóły Przyprawy, nasiona selera - szczegóły Nasiona, ziarna sezamu, suszone (obłuszczone) - szczegóły Kurczak, serce, wszystkie klasy, surowe - szczegóły Orzechy, orzeszki piniowe, suszone - szczegóły Przyprawy, tymianek, suszone - szczegóły Przyprawy, nasiona gorczycy, mielone - szczegóły

Czy można przedawkować cynk?

Dopuszczalny górny poziom spożycia cynku wynosi 40 mg dziennie. Standardowo stosuje się w suplementach dawkę 8 mg dla kobiet i 12 mg dla ciężarnych i karmiących, oraz 11 mg dla mężczyzn. Raczej nie zdarzają się przypadki przedawkowania cynku pochodzącego z produktów żywnościowych. Przedawkowanie z suplementów może nieść za sobą przykre konsekwencje zdrowotne.

Po suplementy diety powinny jednak sięgać głównie osoby starsze, chore, o osłabionej odporności lub wzmożonym zapotrzebowaniu na cynk, na przykład przy rozległych oparzeniach, ale również osoby o upośledzonym wchłanianiu tego pierwiastka.