Czy jelita mogą być połączone za pomocą sieci nerwowej z mózgiem? Wydaje się to być abstrakcyjne, ale jeśli dłużej się nad tym zastanowimy, to faktycznie możemy odczuć, że mózg steruje jelitami, a jelita – mózgiem.

Istnieje oś jelito-mózg, która zawiaduje wieloma ciekawymi funkcjami. Chcesz dowiedzieć się, jak ona działa?

W jaki sposób jelita i mózg się ze sobą komunikują?

Ten zdumiewający system komunikacji oddziałuje między jelitami i mózgiem na drodze fizycznej i biochemicznej. W sposób fizyczny te dwa organy łączą się przez skomplikowaną sieć nerwową.

W niej z kolei poprzez rozmaite bodźce odbywa się szereg reakcji biochemicznych, które doprowadzają do ciekawych fizjologicznych objawów. 

Przykłady? Gdy się zdenerwujesz, stres powoduje szybkie opróżnianie jelit, co kończy się nerwowym bieganiem do toalety – na przykład przed ważnym egzaminem.

Może też zdarzyć się tak, że na skutek myśli o czymś bardzo ekscytującym, odczuwasz przyjemne łaskotanie w brzuchu. 

Jak połączone są mózg i jelita?

Jelita komunikują się przez nerw błędny i układ nerwowy.

Neurony to wysoce wyspecjalizowane komórki układu nerwowego, rozmieszczone w ośrodkowym układzie nerwowym. W mózgu jest ich tam około 100 miliardów (!).

500 milionów neuronów znajduje się natomiast w jelicie, i te neurony są połączone siecią nerwową z neuronami w mózgu.

Największy i najważniejszy nerw łączący jelito z mózgiem, to nerw błędny. Wysyła on sygnały w obu kierunkach – z i do mózgu.

Zmniejszoną funkcję nerwu błędnego, wynikającego z jego obniżonego napięcia, obserwuje się u pacjentów z chorobą Leśniowskiego-Crohna oraz z zespołem jelita drażliwego.

Ważną funkcją nerwu błędnego jest więc komunikacja z jelitami, szczególnie w warunkach stresowych. 

Przez neuroprzekaźniki.

Neuroprzekaźniki są substancjami chemicznymi wytwarzanymi w mózgu, mającymi na celu wywołanie określonej reakcji. Wiele z nich wytwarzają również jelita.

Przykładem może być serotonina – choć hormon szczęścia kojarzymy raczej z wytwarzaniem w mózgu, bo też działa on głównie na nasze emocje, to jego spora część wytwarzana jest przez jelita. 

Przez mikroflorę jelitową.

W jelitach mikroflora wytwarza tez kwas gamma-aminomasłowy, który kontroluje strach i niepokój. To bardzo ważna informacja – okazuje się, że dzięki zwiększaniu podaży probiotyków można kontrolować negatywne emocje.

Badania na myszach prowadzone w tym kierunku mają pomóc w opracowaniu strategii radzenia sobie ze stresem i lękami, a nawet stanami depresyjnymi.

Trawiąc błonnik, mikrobiota jelitowa wytwarza również krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe. Te z kolei wpływają na funkcjonowanie mózgu powodując zmniejszenie apetytu. To kolejny dowód na to, że dieta bogata w błonnik ma faktyczny wpływ na odchudzanie. 

Przez mikrobiotę wpływającą na odporność.

Drobnoustroje namnażające się w jelitach są dla nas korzystne między innymi dlatego, że kontrolują, co dostaje się do krwioobiegu, a co powinno go opuścić.

Jeśli układ odpornościowy jest nadaktywny, wówczas może powodować występowanie stanów zapalnych całego organizmu. Nieszczelna bariera jelitowa może powodować stany zapalne, które z kolei skutkują nadmierną eksploatacją układu immunologicznego.

Gdy jest on osłabiony, może dojść do stanów neurodegeneracyjnych, jak na przykład choroba Alzheimera. Ciężką demencję, depresję i schizofrenię powiązano na przykład z wysokim poziomem lipopolisacharydów we krwi.

To toksyny, które wytwarzane są przez pewne bakterie jelitowe. Gdy zbyt wiele LPS-ów przeniknie do krwi, wywołują one stany zapalne. 

Jak probiotyki i prebiotyki wpływają na mózg?

Jelita są bardzo poważnym organem, w którym zachodzi wiele istotnych dla całego organizmu procesów. Tym samym bardzo łatwo można wysnuć wniosek, że wszystko, co trafia do naszych jelit z pokarmem, może pośrednio lub bezpośrednio oddziaływać na stan naszego zdrowia i samopoczucie.

Warto być tego świadomym i upowszechniać tę wiedzę. Wiele osób wciąż uważa, że jedzenie nie ma znaczenia, gdyż jego zadaniem jest tylko zaspokajanie głodu. 

Probiotyki, które mają silny wpływ na funkcjonowanie naszego mózgu, nazywa się też czasem „psychobiotykami”. Oto, w jaki sposób bakterie jelitowe oraz prebiotyki pomagają walczyć z depresją, złym samopoczuciem czy brakiem koncentracji.

Probiotyki karmione są prebiotykami, które najczęściej są po prostu włóknem pokarmowym, czyli błonnikiem.

Wykazano, że spożywanie galaktooligosacharydów przez trzy tygodnie obniżyło poziom kortyzolu u osób badanych. Kortyzol jest hormonem odpowiadającym między innymi za odczuwanie stresu.

Z kolei przyjmowanie dodatkowo probiotyku, na przykład bakterii z gatunku Bifidobacterium longum przez 6 tygodni, poprawiło znacząco stan zdrowia i samopoczucie pacjentów z zespołem jelita drażliwego. Tę grupę wzięto do testów z uwagi na to, iż to u nich bardzo często pojawiają się łagodne i umiarkowane stany depresyjne lub lękowe. 

Jak odżywić swój mózg i poprawić samopoczucie?

Dostarczenie sobie najwyższej jakości składników odżywczych pozwoli na osiągnięcie maksymalnej wydajności mózgu i wpłynie na poprawę nastroju.

Składnikami pokarmowymi, na które trzeba zwracać szczególną uwagę w odżywianiu, są:

Kwasy omega-3:

znajdują się nie tylko w tłustych rybach morskich czy oliwach z pierwszego tłoczenia, ale również w ludzkim mózgu. Nie oznacza to, że należy spożywać ludzkie mózgi! ☺

Z tej informacji możemy wyciągnąć wniosek, że omega-3 są niezbędne do funkcjonowania ludzkiego mózgu. Zwiększają one możliwości tego organu, zapobiegają depresji i stanom lękowym, również pośrednio, poprzez zwiększenie dobroczynnej mikroflory jelitowej. 

10 produktów bogatych w kasy tłuszczowe omega-3 / Kwas eikozapentaenowy C20:5 (EPA)

[omega3c205]

Fermentowana żywność:

kiszone ogórki, kapusta czy kefir to nie tylko pyszne produkty, ale również szalenie ważne dla naszego zdrowia. Zapewniają uzupełnienie jelit o bakterie jelitowe, czyli wspomagają trawienie. Bakterie kwasu mlekowego wpływają na zwiększenie produktywności mózgu.

Błonnik:

Bakterie jelitowe uwielbiają się nim żywić, więc aby wyhodować sobie ich potężną kolonię, należy im zapewniać stałe dostawy błonnika. Około 40 g włókna pokarmowego dziennie pod postacią świeżych warzyw i owoców, otrębów czy pełnych ziaren zbóż to wystarczająca ilość, by bakteriom żyło się u nas wygodnie. A pośrednio wpłynie to na redukcję stresu w organizmie. 

10 produktów bogatych w błonnik

Otręby kukurydziane, surowe - szczegóły Otręby pszenne, surowe - szczegóły Mąka świętojańska - szczegóły Nasiona, nasiona chia, suszone - szczegóły Mięta, suszona - szczegóły Nasiona lnu - szczegóły Skrzydlata fasola, dojrzałe nasiona, surowe - szczegóły Fasola hiacyntowa, surowa - szczegóły Fasola, francuska, dojrzałe nasiona, surowe - szczegóły Fasola, żółte, dojrzałe nasiona, surowe - szczegóły

Polifenole:

kawa, herbata, czerwone wino, oliwa z oliwek – zawierają one mnóstwo polifenoli. To składniki antyoksydacyjne, ale również poprawiające funkcje poznawcze, a więc dobroczynnie działające na nasz mózg. 

Tryptofan:

nasz organizm przekształca tryptofan w serotoninę, czyli hormon szczęścia. Jeśli chcesz częściej odczuwać zadowolenie z życia, spożywaj częściej jaja, sery, czy mięso indycze. 

Referencje

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4367209/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4362231/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22968153
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2776484/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3845678/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29593576
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29467611
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11297721
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25207649
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21876150
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12851635
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4393509/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5127831/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26577887
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5414803/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4756104/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27169834
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26868600
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5414803/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27006086
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28965876
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27231050
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1760754/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4604320/
https://www.healthline.com/nutrition/improve-gut-bacteria
https://www.healthline.com/nutrition/probiotics-101
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23759244
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26706022
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21983070
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28483500
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4410136/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5593975/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4872453/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27423492
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3839572/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4410136/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3566565/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4940121/