Na przełomie maja i kwietnia miejscami można zaobserwować wysokie krzewy czarnego bzu. Mają one charakterystyczne, jakby przekornie do swojej nazwy, białe kwiatki skupione w charakterystycznych baldachogronach. Z każdego pojedynczego białego kwiatka wyrasta mała, czarna kuleczka – jagoda czarnego bzu o fantastycznym smaku i właściwościach. Co koniecznie powinieneś wiedzieć o tej roślinie?

Jak smakuje i pachnie czarny bez?

Zarówno liście, jak i kwiaty czarnego bzu wydzielają bardzo intensywny, wręcz odurzający zapach, uznawany za nieprzyjemny. W okresie od sierpnia do października można zaobserwować dojrzewanie owoców – kwiaty zmieniają się w zielone, a z czasem czerwone i na końcu ciemnofioletowe, a wręcz czarne kuleczki.

Krzewy czarnego bzu rosną dziko – ich jagody są chętnie spożywane przez ptaki, które wydalają niestrawione nasiona, tym samym rozsiewając je nieraz na duże odległości.

Warto rozglądać się za tymi jagodami – mają smak bardzo zbliżony do aronii, jak również podobną tym owocom cierpkość, za to smakują wyśmienicie – słodko, miodowo i są niezwykle aromatyczne. Najchętniej wykonuje się z nich soki i nalewki, ale również dżemy i konfitury. 

Dlaczego czarny bez jest czarny?

Swój kolor jagody czarnego bzu zawdzięczają bardzo wysokiemu stężeniu flawonoidów – antocyjanów, w roślinach będących bardzo intensywnie czerwonymi barwnikami (w dużym stężeniu nadają skórce kolor czarny).

Najbardziej obfitym związkiem z tej klasy występującym w tych jagodach jest 3-sambubiozyd cyjanidyny. Wysoka zawartość przeciwutleniaczy w soku z czarnego bzu powoduje, że jest on jednym z najzdrowszych płynów, jakie możemy pić, i to tego tak łatwo dostępnym – każdy może w domowych warunkach przygotować takie soki na zimę. 

Kiedy czarny bez leczy?

Lecznicze właściwości przypisuje się zarówno owocom, jaki kwiatom czarnego bzu. Z kwiatów można przygotowywać napary o działaniu przeciwbólowym, w leczeniu migreny czy biegunki.

Z kolei jagody wykorzystuje się do działania napotnego, przeciwgorączkowego, moczopędnego, przeciwbólowego, a nawet odtruwającego.

Wzmacnianie systemu autoimmunologicznego oraz korzystny przeciwzapalny wpływ na zdrowie to głównie zasługa antocyjanów, których czarny bez ma pod dostatkiem, szczególnie w owocach. 

A kiedy truje?

Czarny bez nie nadaje się do spożycia na surowo, głównie z uwagi na swój cierpki smak, jednak nie powinniśmy go spożywać także wtedy, gdy jest niedojrzały.

W niedojrzałych owocach znajdują się glikozydy cyjanogenne – substancje, które w nawet niewielkich dawkach mogą wywołać zatrucie organizmu.

Wśród tej klasy związków dwa występujące w czarnym bzie mają naprawdę wysokie stężenie: sambunigryna i sambucyna.

Podczas gotowania czy smażenia związki te ulatniają się – dlatego picie soku czy spożywanie konfitur z czarnego bzu jest całkowicie bezpieczne, gdyż te produkty nie zawierają toksyny. 

Jakie są objawy zatrucia czarnym bzem?

Zatruć się mogą szczególnie dzieci, ponieważ owoce rosną w sporej obfitości dziko – na przykład na skraju lasów czy łąk.

Objawy zatrucia jagodami czarnego bzu są dość niespecyficzne – dlatego należy zawsze powiązać je z ich spożyciem – wtedy lekarzowi łatwiej będzie zdiagnozować problem.

Mogą wystąpić bóle głowy, zawroty głowy, osłabienie, wymioty, biegunki i nudności. W skrajnych przypadkach może dojść do przyspieszenia tętna i duszności włącznie. 

Jak pomóc osobie zatrutej niedojrzałymi owocami czarnego bzu?

Gdy podejrzewasz, że mogło dojść do zatrucia czarnym bzem, jak najszybciej sprowokuj wymioty u siebie lub osoby poszkodowanej, i oczywiście wezwij pogotowie – będzie konieczne płukanie żołądka, aby nie dopuścić do wchłaniania się trucizny z przewodu pokarmowego. 

Soki i przetwory z czarnego bzu mogą pomóc Ci wzbogacić jesienną i zimową dietę w przeciwutleniacze, tak ważne dla układu immunologicznego i leczenia stanów zapalnych oraz odmładzania całego ciała. Jednak musisz uważać na niedojrzałe owoce, gdyż mogą być bardzo toksyczne.

Do przetwarzania wykorzystuj wyłącznie te najbardziej dojrzałe – w ciemnym, czarnym kolorze. Dzięki temu oszczędzisz sobie nieprzyjemności wynikającej z silnego zatrucia glikozydami cyjanogennymi.