Czy odróżniasz cholesterol LDL od HDL?

Cholesterol jest ogólnikową nazwą dla związków tłuszczowych, a konkretnie – dla lipoprotein obecnych w osoczu krwi. Zazwyczaj wiąże się go z podwyższonym ryzykiem zachorowań na miażdżycę i choroby serca. Jednak cholesterol wchodzi także w skład błon komórkowych, co oznacza, że nie jest wyłącznie związkiem, który powinno się kojarzyć negatywnie. Jakie są dwie główne frakcje cholesterolu i czym się one od siebie różnią?

Czym w ogóle jest cholesterol?

Cholesterol jest to związek chemiczny zaliczany do grupy lipidów, czyli tłuszczowców. Występuje w organizmie człowieka w wielu różnych miejscach, na przykład pochodne cholesterolu znajdują się w błonach komórkowych. Lipoproteiny znajdujące się w osoczu krwi, również potocznie nazywa się cholesterolem. Ten związek może pochodzić ze źródeł dietetycznych – z pokarmów zwierzęcych. Wytwarzany jest również na drodze biosyntezy de novo w wątrobie. 

Jaka jest rola cholesterolu w ciele człowieka?

Jak każda substancja, cholesterol nie znajduje się w ciele przypadkiem, ale ma do spełnienia ważne funkcje. Zwykle polegają one na tworzeniu innych ważnych biologicznie cząsteczek: hormonów płciowych, kortykosteroidów, witaminy D3, kwasów żółciowych, niektórych alkaloidów, czy fitosteroli. Niektóre badania mówią też o tym, że cholesterol może działać jako antyoksydant. Stanowi także bardzo ważny składnik budulcowy osłonek mielinowych układu nerwowego, a zatem pomaga w przewodzeniu impulsów nerwowych. Tym samym nie zaleca się całkowitej eliminacji źródeł cholesterolu w diecie. 

„Dobry” cholesterol HDL

Najczęściej mówi się o cholesterolu w złym kontekście, kojarzonym ze zbyt wysokim poziomem cholesterolu ogólnego we krwi, który może predysponować do wystąpienia miażdżycy. Nie dotyczy to jednak cholesterolu HDL, często określanego jako „dobry”. Są to lipoproteiny o wysokiej gęstości, których zadaniem jest oczyszczanie tętnic i tkanek ze złogów cholesterolu. HDL doprowadza go do wątroby, gdzie następuje proces przetwarzania do ponownego wykorzystania, i proces wydalania. 

Źródła cholesterolu HDL: ryby, olej lniany, pełne ziarna. Są to również produkty bogate w kwasy omega-3 wspomagające pracę układu nerwowego, obniżające poziom cholesterolu i wspierające zdrowie serca.

„Zły” cholesterol LDL

Są to lipoproteiny o niskiej gęstości. Nie są w nadmiarze korzystne dla organizmu, ponieważ mają tendencję do odkładania się w nadmiarze wewnątrz tętnic. Powoduje to tworzenie się płytki miażdżycowej blokującej przepływ krwi w tętnicach i prowadzi do miażdżycy – choroby mogącej zakończyć się zawałem lub udarem. 

Źródła cholesterolu LDL: to głównie produkty odzwierzęce: czerwone mięso, tłuszcze, jaja, produkty mleczne. 

Kiedy zaobserwujesz wysoki poziom cholesterolu we krwi?

Nadmiar złego cholesterolu we krwi nie daje wyraźnych objawów fizycznych. To dlatego wiele osób zgłasza się do lekarza dopiero z zaawansowaną miażdżycą – gdy daje o sobie znać nadciśnienie i inne objawy tej choroby. Warto zatem od czasu do czasu, nawet w przypadku dobrego samopoczucia, wykonać badania laboratoryjne na poziom cholesterolu i trójglicerydów we krwi. Jak interpretować wyniki?

  • Cholesterol całkowity – obejmuje on zarówno HDL, jak i LDL oraz trójglicerydy. Ważne, aby jego wartość nie przekraczała 200 mg/dl. Szczególnie groźna dla zdrowia jest wartość powyżej 240 mg/dl. 
  • Cholesterol HDL – poziom cholesterolu dobrego powinien być jak najwyższy dla dobrego zdrowia i samopoczucia. Za dolną granicę uznaje się 55 mg/dl u kobiet i 45 mg/dl u mężczyzn.
  • Cholesterol LDL – tu na odwrót, najlepiej jest mieć go jak najmniej. Za normę uważa się poziom poniżej 150 mg/dl, graniczny poziom to 199 mg/dl, natomiast wysoki powyżej 200 mg/dl 
  • Trójglicerydy – ich poziom nie powinien przekraczać 100 mg/dl, do 159 mg/dl przyjęto wartość graniczną, natomiast wysoki poziom trójglicerydów to ten ponad 160 mg/dl. 

Dlaczego masz złe wyniki badań?

Jeśli przebadałeś się i okazało się, że Twoje wyniki badań znacząco różnią się od tego, co chciałbyś w nich zobaczyć, powinieneś zastanowić się nad swoim trybem życia. Gdy zawartość cholesterolu LDL jest wyższa niż HDL, wówczas należysz do osób z grupy ryzyka – tych, które mogą zachorować na miażdżycę, lub już chorują. Zwykle wysoki poziom cholesterolu idzie w parze ze zbyt dużym obwodem w pasie. Może Cię więc zaalarmować wystający brzuszek lub trudności ze zrzuceniem dodatkowych kilogramów. 

W większości przypadków za nadmiar cholesterolu LDL odpowiada nieprawidłowa dieta – z przewagą tłuszczów trans oraz rafinowanych węglowodanów. Jest również jednostka chorobowa zwana hipercholesterolemią rodzinną, wskutek której problemy z nadwyżkami LDL w organizmie mogą być przekazywane dziedzicznie. Ma to związek z mutacjami genetycznymi, które powodują, że wątroba nie jest w stanie sprawnie pozbywać się nadmiaru cholesterolu. 

Badania wskazują także na ścisły związek palenia tytoniu z obniżeniem poziomu dobrego cholesterolu. Jeśli więc palisz i cierpisz na hipercholesterolemię, pozbądź się tego nałogu – wówczas szybko Twoje zdrowie poprawi się. 

Jak zmienić na lepsze swoje wyniki badań?

Wyniki badań cholesterolu we krwi mogą być niepokojące i skłaniać do podejmowania działań zmierzających w kierunku poprawy swojego zdrowia. Jeśli czujesz, że musisz „coś ze sobą zrobić”, to znak, że jesteś na właściwej drodze! Poprawienie wyników badań jest realne w dość krótkim czasie, ale wymaga pewnych zmian trybu życia oraz samodyscypliny. 

Jeśli palisz – koniecznie rzuć palenie.

To trudne, ale możliwe do zrealizowania i korzyści wynikające z zerwania z nałogiem zdecydowanie przewyższają przyjemności z palenia.

Postaraj się o mniej stresujący tryb życia

Podwyższone ciśnienie czy zajadanie stresów nie wpływają nigdy korzystnie na zdrowie i mogą się przyczynić do drastycznego pogorszenia jakości życia, a nawet jego skrócenia.

W niektórych przypadkach lekarz może zalecić leki, które pozwolą na obniżenie poziomu cholesterolu we krwi. To głównie statyny i leki, których zadaniem jest wiązanie kwasów żółciowych, wykorzystując cholesterol do tworzenia większej ilości żółci. 

Dbaj o dietę. Wiele dotychczasowych nawyków można z łatwością zamienić na inne, korzystne dla zdrowia. Zamiast białego pieczywa można sięgnąć po pełnoziarniste i mąkę z pełnego ziarna. Zamiast smalcu – nauczyć się smażyć na olejach roślinnych. Stosować masło roślinne zamiast zwykłego masła. Spożywać codziennie garść różnych orzechów i pestek, które zaopatrzą organizm w odpowiednią ilość kwasów omega-3 sprzyjających obniżeniu cholesterolu LDL. 

Nie musisz stosować żadnej specjalnej, ścisłej diety z wyliczeniem makroskładników, aby poprawić wyniki swoich badań na cholesterol. Wystarczy, że zawsze świadomie będziesz wybierał używane w kuchni tłuszcze i koncentrował się na spożywaniu większej ilości olejów roślinnych, pestek, orzechów i pełnych ziaren, a za to ograniczał produkty pochodzenia zwierzęcego!