Czy komosa ryżowa jest bezglutenowa? Zaskakująca prawda

Komosa ryżowa – produkt dla chorych na nietolerancję glutenu

Celiakia, nietolerancja glutenu oraz alergia na gluten w ostatnich latach stały się dość powszechnym zaburzeniem układu pokarmowego, które potrafi uprzykrzyć życie codzienne. Aby walczyć z niemożnością przyswojenia glutenu przez jelita, należy stosować ścisłą dietę – to jedyny sposób na pozbycie się uporczywych dolegliwości.

Tym samym, osoby, które chorują na celiakię lub nietolerancję, poszukują ciekawych smakowo zamienników, które zastąpią im tradycyjne pieczywo czy inne posiłki przyrządzane w tradycyjny sposób na mące pszennej lub innej zawierającej gluten. Komosa ryżowa lub quinoa to jeden z takich zamienników – zdrowy i bardzo lubiany!

Czym jest gluten i gdzie występuje?

Gluten jest białkiem, które występuje w najpopularniejszych zbożach, takich jak pszenica, żyto, jęczmień. W innych zbożach nie występuje wcale lub w śladowych ilościach. Jednak nawet minimalna zawartość glutenu w jakimkolwiek produkcie może nasilać objawy bólu brzucha, wzdęć, wymiotów i biegunek u osób z celiakią.

Tak naprawdę gluten jest białkiem, którego organizm wcale nie potrzebuje, ponieważ nie spełnia on żadnej funkcji budulcowej. Co więcej – powoduje bardzo silną odpowiedź immunologiczną u osób chorych na celiakie. To sprawia, że komórki układu immunologicznego atakują własne, zdrowe komórki. Skąd więc gluten w żywności i dlaczego spożywamy go w normalnej diecie? Jego obecność ma walory czysto techniczne. To właśnie dzięki glutenowi z pszenicy, mąka po wymieszaniu z wodą tworzy tak elastyczne ciasto, które pięknie rośnie po dodaniu drożdży. Osoby, które lubią wypiekać pieczywa albo ciasta z pewnością wiedzą, że najsmaczniejsze wypieki wychodzą z białej, mocno przetworzonej mąki pszennej, natomiast mąka razowa lub wytwarzana ze zbóż bezglutenowych nie łączy się w elastyczną masę i nie powoduje pulchności ciasta. 

Czy zdrowy człowiek może spożywać gluten?

W przypadku osób chorych na celiakię spożywanie glutenu może prowadzić do zaniku kosmków jelitowych, więc w dłuższej perspektywie jest ono szkodliwe. Jednak u zdrowych osób jelita funkcjonują sprawnie i błyskawicznie regenerują się po kontakcie z glutenem. Z tego, ale też z wielu innych powodów nie zaleca się osobom zdrowym rezygnacji z glutenu, który występuje nie tylko pod postacią mąk i wyrobów piekarniczych i cukierniczych, ale również jako zagęstnik do innych produktów spożywczych. 

Przerzucenie się ze spożywania białej mąki pszennej na mąkę pochodzącą ze zbóż lub pseudozbóż bezglutenowych może odnieść wiele korzyści zdrowotnych, głównie dlatego, że biała mąka jest po prostu niespecjalnie korzystna dla naszego organizmu.

Warto zauważyć, że producenci pieczywa bezglutenowego muszą dołożyć wszelkich starań, aby ich wyroby były pulchne, miękkie i zachęcające do spożycia. W związku z tym brak glutenu muszą zastąpić całym mnóstwem innych substancji – spulchniaczy, tłuszczów i cukrów, przez co takie pieczywo wcale nie staje się superzdrową alternatywą dla zwykłej kajzerki. 

Jeśli więc nie cierpisz na celiakię ani nietolerancję glutenu, nie ma specjalnego powodu, abyś rezygnował z jego spożywania. Dieta dla chorych na celiakię musi być specjalnie bilansowana, aby straty składników odżywczych wynikające z rezygnacji z ogromnej gamy produktów dostępnych w sklepach, były jak najlepiej uzupełnione z pomocą warzyw i owoców oraz innych zdrowych produktów. 

Czym jest komosa ryżowa?

Quinoa, czyli inaczej komosa ryżowa, jest pseudozbożem z gatunku komosowatych lub szarłatowatych, uprawianym głównie w Ameryce Południowej. Jest to pseudozboże, co oznacza, że choć wytwarza bogate w składniki odżywcze ziarna, to z botanicznego punktu widzenia nie należy do zbóż.

Była bardzo chętnie uprawiana przez starożytnych Inków, którzy doceniali jej walory odżywcze i zdrowotne. Obecnie jest bardzo dobrą alternatywą dla białka zwierzęcego w przypadku wegetarian i wegan. Stosuje się ją także jako zamiennik niektórych produktów zbożowych u osób, które zmuszone są zrezygnować z glutenu. 

Charakteryzuje się lekko słodkawym, nieco orzechowym smakiem, co czyni ją dobrym składnikiem nie tylko dań głównych, ale również owsianek, puddingów czy deserów. Zawiera ona dość dużo saponin – toksycznych związków powodujących gorzki smak. Na szczęście dostępną w sklepach komosę przed wypuszczeniem do sprzedaży oczyszcza się specjalnymi metodami z saponin. Dzięki temu po zakupie ziarna wystarczy tylko przepłukać pod zimną bieżącą wodą, a następnie ugotować niczym ryż, jednak krócej – 10-15 minut wystarczy. 

Co zawiera quinoa?

• Witaminy: z grupy B, A, E, kwas foliowy
• Minerały: wapń, żelazo, fosfor, magnez, sód, potas, cynk

Pomimo niewielkiej liczby kalorii, quinoa jest więc bardzo sycąca, co zawdzięcza sporej zawartości dobrze przyswajalnego białka. Zawarte w niej witaminy i minerały pomagają walczyć z niedoborami. Komosa ryżowa ma także bardzo niski indeks glikemiczny – wynosi on zaledwie IG=35, co sprawia, że jest produktem odpowiednim dla diabetyków. 

W jakich dolegliwościach przyda się spożywanie komosy ryżowej?

Jako bardzo wartościowy produkt spożywczy, quinoa ma szansę wsparcia naszych działań profilaktycznych w celu ochrony zdrowia:

• Może zapobiegać nagłym skokom cukru we krwi u osób chorych na cukrzycę i insulinooporność, z uwagi na wysoką zawartość cukrów złożonych, a niską zawartość cukrów prostych
• Jest bogata w tłuszcze nienasycone – pomaga zapobiegać miażdżycy, wspiera prawidłową pracę wzroku i układu nerwowego
• Obniża cholesterol 
• Ma potencjalne działanie antynowotworowe

Nawet osoby, które nie chorują na celiakię powinny się zastanowić nad wprowadzeniem jej do diety – w celach profilaktycznych, a także dla jej przyjemnego smaku. 

Czy quinoa naprawdę nie zawiera glutenu?

Komosa ryżowa zaliczana jest do zbóż całkowicie bezglutenowych, i pod tym względem wydaje się idealnym zamiennikiem innych zbóż dla osób chorujących na celiakię. Jednak to pseudozboże zawiera także inne białka – prolaminy. Te białka zawierają duże ilości gliadyny i glutaminy. U osób z nadwrażliwością na gluten, te składniki mogą wywołać odpowiedź immunologiczną, a tym samym wręcz zaostrzyć objawy choroby. 

W celu zbadania tej zależności sprawdzono na uczestnikach badania wpływ 50 g komosy ryżowej na objawy, i wyniki były obiecujące. Okazuje się, że 50 g komosy ryżowej dziennie nie powoduje zaostrzenia objawów, jest to więc produkt względnie bezpieczny u osób z celiakią. Aby sprawdzić, jaka ilość komosy ryżowej jest tolerowana przez organizm, można rozpocząć od dawkowania jej w ilości 50 g dziennie, a następnie sukcesywnie zwiększać jej ilość obserwując uważnie, czy nie występują jakiekolwiek objawy nietolerancji. 

Quinoa jest bardzo ciekawym, dobrze przyswajalnym zbożem, które polubić powinien każdy, kto lubi od czasu do czasu urozmaicać swoje potrawy ciekawymi produktami ze zbóż i pseudozbóż. Taka różnorodność może przyczynić się do poprawy zdrowia!