Wszystko, co spożywamy, podlega trawieniu. Jest ono możliwe dzięki mechanicznemu rozdrabnianiu cząstek pokarmu i mieszaniu go z substancjami chemicznymi, które powodują rozpad makroskładników na mniejsze, łatwiejsze do przyswojenia cząstki.

Enzymy proteolityczne, czasem nazywane proteazami, proteinazami lub peptydazami, to szczególna klasa enzymów rozkładająca białka. Skąd się one biorą, i czy występują tylko w organizmie ludzi i zwierząt? W jaki sposób oddziałują na cząsteczki białka? 

Wszystkie przepisy dopasowane do twojego zapotrzebowania kalorycznego ( odchudzanie, masa) znajdziesz w naszych dietach.

Jakie są trzy główne enzymy proteolityczne u człowieka?

Enzymy proteolityczne to substancje chemiczne wydzielane przez trzustkę i żołądek. Mają one za zadanie rozbijać wiązania peptydowe w poszczególnych białkach trafiających do układu pokarmowego. Dzięki peptydazom możliwe jest rozbicie białek na mniejsze cząsteczki, czyli aminokwasy, które będą służyły jako budulec dla wielu tkanek organizmu.

Pepsyna

Jest to składnik soku żołądkowego, wydzielany w postaci nieaktywnego pepsynogenu. Rozbija długie polipeptydowe łańcuchy białkowe na mniejsze cząstki. Jej wydzielanie zwiększa się pod wpływem bodźców: napływu pokarmu do żołądka lub zakwaszenia błony śluzowej

Trypsyna

To enzym wydzielany przez trzustkę i wchodzi w skład soku trzustkowego. Wydzielany jest w postaci trypsynogenu – postaci nieaktywnej, i aktywowany w dwunastnicy pod wpływem enterokinazy. Zadaniem trypsyny jest hydroliza niektórych wiązań peptydowych, wskutek czego powstają peptydy o różnych długościach łańcuchów

Chymotrypsyna

Produkowana jest przez trzustkę w postaci proenzymu, czyli chymotrypsynogenu. Aktywuje się pod wpływem trypsyny. W przeciwieństwie do trypsyny, chymotrypsyna nie powoduje krzepnięcia krwi. Dzieli łancuchy białkowe na aminokwasy

W jakich roślinach znajdują się enzymy proteolityczne?

Nie tylko organizmy zwierzęce oraz człowiek mają zdolność do produkowania enzymów trawiących białka. W roślinach enzymy proteolityczne wspomagają zdrowy wzrost i rozwój, ale również działają ochronnie przed owadami. Niektóre z owoców i warzyw mają charakterystyczną właściwość – powodują uczucie ściągnięcia na języku. Dzieje się tak za sprawą enzymów proteolitycznych, które delikatnie nadtrawiają białka wchodzące w skład tkanek wewnątrz jamy ustnej. Rzecz jasna, ich spożycie nie jest groźne dla człowieka, a wręcz przeciwnie – może wspomóc jego zdrowie. 

Jednym z najpopularniejszych owoców zawierających duże ilości bromelainy, czyli właśnie roślinnego enzymu proteolitycznego, jest ananas. Jego spożywanie wiąże się ze specyficznym uczuciem na języku. Podobnie działa papaja ze względu na zawartą w niej papainę o podobnym działaniu. Pozostałe produkty spożywcze zawierające enzymy proteolityczne to:

Kto powinien sięgać po źródła lub suplementy enzymów proteolitycznych?

Spożywając produkty zawierające enzymy trawiące białka lub sięgając po ich suplementy, można w korzystny sposób uzupełnić niedobory tych składników w swoim przewodzie pokarmowym.

Niektóre osoby są szczególnie na nie narażone, na przykład te, które chorują na chorobę Leśniowskiego-Crohna lub celiakię, i przez to mają upośledzoną czynność trzustki. Również osoby cierpiące na nieszczelne jelita lub problemy z wątrobą, a także borykające się z rozmaitymi dolegliwościami wynikającymi z nieprawidłowego trawienia powinny rozważyć częstsze jedzenie ananasów czy papai lub suplementowanie enzymów trawiennych. 

Na co pomagają enzymy trawiące białka?

Poza oczywistymi wartościami, jakie niosą za sobą enzymy proteolityczne, czyli wspomaganie prawidłowego trawienia przez rozbijanie łańcuchów peptydowych, enzymy proteolityczne niosą za sobą także szereg innych korzyści – udowodnionych naukowo lub potencjalnych.

Pomagają w licznych dolegliwościach trawiennych

Osoby cierpiące na częste wzdęcia, zgagę, bóle brzucha, odbijanie się czy brak apetytu powinny rozważyć zwiększenie podaży tych enzymów.

Mogą zmniejszać stan zapalny

Wskazują na to niektóre badania. Według nich bromelaina z trypsyną mogą być tak samo skuteczne jak leki przeciwzapalne w starciu ze zwyrodnieniowym zapaleniem stawów. Może więc w chorobach zapalnych warto postawić na zdrowszą dietę, zamiast łykać garści tabletek, które uszkadzają żołądek?

Wpływają na gojenie się ran

Niektóre badania wskazują, że zażywanie enzymów proteolitycznych po zabiegach chirurgicznych może zmniejszyć obrzęk i redukować ból. Co więcej, papaina i bromelaina położone bezpośrednio na skórę mogą przyspieszać gojenie się ran i powstawanie nowych tkanek. 

Prawdopodobnie zmniejszają ból po treningu

W niewielkim badaniu podawano intensywnie trenującym mężczyznom bromelainę z kurkuminą, co korzystnie wpłynęło na obniżenie poziomu bólu potreningowego. Podobne rezultaty otrzymano przy podawaniu bromelainy, papainy, trypsyny i chemotrypsyny w innym badaniu.

Potencjalne działanie antynowotworowe

W niektórych badaniach in vitro oraz na zwierzętach wykazano, że bromelaina i papaina mogą zabijać komórki nowotworowe w okrężnicy i żołądku. Wymaga to potwierdzenia dalszymi badaniami, jednak dotychczasowe wnioski są dość obiecujące. 

Mogą wspierać proces odchudzania

Ekstrakt z ananasa lub bromelaina są częstym składnikiem suplementów diety wspomagających odchudzanie, równie skutecznym w postaci naturalnej, czyli z owoców. Wspomagają one trawienie i łagodzą dolegliwości żołądkowo-jelitowe, przez co ułatwiają kontrolowanie masy ciała i utrzymanie diety redukcyjnej.  

Kiedy należy zachować ostrożność przy stosowaniu enzymów proteolitycznych?

Częściej obserwuje się skutki uboczne spożywania nadmiernych ilości suplementów zawierających enzymy proteolityczne. Jednak przyjmowanie ich z naturalnych źródeł także może niekorzystnie wpłynąć na układ trawienny w nadmiarze. Duże dawki mogą wywołać alergię – nie tylko na ananasa czy papaję, ale również zawarte w nich enzymy. 

Papaina może także zwiększać stężenie niektórych antybiotyków we krwi, dlatego nie należy stosować jej podczas takiej kuracji, tym bardziej bez konsultacji z lekarzem lub farmaceutą. 

Czy warto wspomagać dietę enzymami proteolitycznymi?

Enzymy proteolityczne są niezbędne dla prawidłowego trawienia białek, ale również dla wspomagania wielu procesów zachodzących w organizmie. Organizm potrafi wytwarzać je samodzielnie, ale dla osiągnięcia lepszych korzyści z ich działania warto wspierać się także bromelainą czy papainą pochodzącą ze świeżych ananasów, kiwi i papai. Dobrym pomysłem jest również wspomaganie zdrowia suplementami diety z enzymami proteolitycznymi.

Mogą one znacząco wpłynąć na poprawę trawienia, odchudzanie, a nawet zmniejszyć dolegliwości trawienne, zapalne czy bólowe. Najlepszym pomysłem jest po prostu zwiększenie ilości wyżej wymienionych owoców egzotycznych w diecie – wówczas suplementacja może nie być konieczna, a Ty zaczniesz zauważać poprawę trawienia, szczególnie gdy jesteś na diecie wysokobiałkowej. 

Referencje

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4030975/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22004998
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22420761
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24499119
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3633552/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23122154
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4844621/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4692135/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3132852/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11561874
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3167061/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25164613
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24252432
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23394986
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2852049/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC538506/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15278753
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15796206/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22385643
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21061910
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18272344
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2269703/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2698827/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15161110
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3633552/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24123777
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26935541