„Ciężko mi stracić na wadze z powodu mojej tarczycy”

Prawdopodobnie słyszeliście ten zwrot od osób mającymi problem z tarczycą i nie bez powodu. To główna przyczyna frustracji Europejczyków borykających się z chorobami tarczycy, a ten narząd ma ogromny wpływ na metabolizm i wiele procesów fizjologicznych.

Przyrost i utrata masy ciała są powszechne, a oba te skutki mogą okazać się trudnym wyzwaniem jeśli chodzi o naprawę tego stanu rzeczy. Choć wahania wagi u osób z chorą tarczycą są utrapieniem, tacy klienci dietetyków, lekarzy i trenerów są narażeni na zwiększone ryzyko chorób układu krążenia i cukrzycy, co podkreśla istotność wprowadzenia zrównoważonej diety i zdrowego trybu życia.

A ponieważ wśród połowy chorych dysfunkcja tarczycy zostaje nierozpoznana, to zmiana masy ciała powinna być istotnym objawem, który nie powinien być ignorowany. Osoby z nagłymi wahaniami wagi powinny bezzwłocznie wykonać badania w kierunku chorób tarczycy, w odpowiednim czasie otrzymać diagnozę i podjąć odpowiednie leczenie.

Ten artykuł zawiera przegląd chorób tarczycy, ich związek z chorobami układu krążenia i cukrzycą, oraz odpowiedź na pytanie jaką rolę odgrywa odżywianie w utrzymaniu zdrowia tarczycy.

Jak wygląda tarczyca?

Tarczyca ma kształt 5-cio centymetrowego motyla, znajduje się w przedniej części szyi. Chociaż tarczyca jest mała, to jest ona głównym gruczołem układu hormonalnego i wpływa prawie na każdy narząd w organizmie. Reguluje metabolizm tłuszczów i węglowodanów, oddychanie, temperaturę ciała, rozwój mózgu, poziom cholesterolu, pracę serca i układu nerwowego, poziom wapnia we krwi, cykle miesiączkowe, integralność skóry i wiele innych procesów.

Najczęstszy problem tarczycy

Najczęstszą dysfunkcją dotykającą ten gruczoł jest niedoczynność tarczycy. W Polsce niedoczynność tarczycy jest zwykle spowodowana przez autoimmunologiczną odpowiedź znaną jako choroba Hashimoto lub autoimmunologiczne zapalenie tarczycy.

Choroby autoimmunologiczne

Podobnie jak w przypadku wszystkich chorób autoimmunologicznych, ciało mylnie rozpoznaje własne tkanki jako najeźdźców i atakuje je aż pozostaną zniszczone. Tym atakom zapobiega tarczyca poprzez uwalnianie odpowiedniego poziomu hormonów T3 I T4 koniecznych do utrzymania prawidłowego funkcjonowania organizmu. Brak tych hormonów może spowolnić metabolizm i powoduje przyrost masy ciała, zmęczenie, suchość skóry i włosów, trudności z koncentracją.

Hashimoto

Hashimoto dotyka około 5% populacji na świecie, to są wersje oficjalne a ile tak naprawdę mamy zachorowań? Nie wiem ponieważ współczesna akademicka medycyna ma złe procedury w diagnozowaniu tej choroby , siedem razy częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn, i zwykle występuje w wieku średnim.

Hashimoto występuje częściej niż choroba Gravesa-Basedowa, ale obie są określane jako autoimmunologiczne choroby tarczycy, które maja silny związek genetyczny i są związane z innymi chorobami autoimmunologicznymi, takimi jak cukrzyca typu 1, reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń i choroba trzewna.

Nadczynność tarczycy

Nadczynność tarczycy jest kolejnym częstym schorzeniem tarczycy. Postacią najbardziej rozpowszechnioną jest choroba Gravesa-Basedowa, przy której autoimmunologiczna odpowiedź organizmu powoduje, że tarczyca produkuje zbyt wiele T3 i T4. Objawy nadczynności tarczycy obejmują utratę masy ciała, wysokie ciśnienie krwi, biegunki i szybkie bicie serca. Choroba Gravesa-Basedowa również nieproporcjonalnie dotyczy kobiet i zazwyczaj ujawnia się przed osiągnięciem 40 lat.

Wole i powiększona tarczyca

Wole lub powiększenie tarczycy może być spowodowane przez nadczynność tarczycy, niedoczynność tarczycy, nadmierne lub nieodpowiednie spożycie jodu lub raka tarczycy (najczęściej rak układu hormonalnego), którego występowanie i rozrost pozwolą określić specjalistyczne badania.

Leczenie hashimoto

Proces chorobowy dla Hashimoto ma szerokie spektrum, jednak nie wszyscy pacjenci wymagają leczenia. Niektórzy pacjenci posiadają pewną ilość przeciwciał autoimmunologicznych, ale zachowują na tyle wystarczającą funkcjonalność tarczycy, że nie ma konieczności podejmowania dodatkowych działań na lata.

Generalnie, gdy ciało nie może już wytwarzać odpowiedniej ilość hormonu tarczycy potrzebnego do niezbędnych funkcji fizjologicznych, wspomaga się tarczycę poprzez podawanie leków, które korygują nierównowagę hormonalną związaną z niedoczynnością tarczycy.

Leczenie nadczynność tarczycy

Nadczynność tarczycy jest zwykle leczone poprzez zastosowanie odpowiednich leków, operacji lub nieustnego przyjmowania jodu radioaktywnego. Jednak te zabiegi są nieprecyzyjne i mogą powodować wydzielanie niewystarczających ilości T3 i T4 oraz działać niewystarczająco po leczeniu. Od 70% do 90% pacjentów z chorobą Gravesa lub rakiem tarczycy boryka się z koniecznością leczenia niedoczynności tarczycy, wskutek poprzedniego leczenia jej nadczynności.

Ryzyko choroby sercowo-naczyniowej i cukrzycy

U pacjenta z niedoczynnością tarczycy istnieje większe ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia niż ryzyko związane z samym zwiększeniem masy ciała. Niski poziom hormonów tarczycy prowadzi do wyższego profilu lipidów krwi, podwyższonego ciśnienia krwi, podwyższonego poziomu homocysteiny aminokwasowej i białka C-reaktywnego.

Hormony tarczycy

regulują syntezę cholesterolu, aktywność receptorów cholesterolu i szybkość degradacji cholesterolu. Niedoczynność zwiększa poziom cholesterolu LDL, a zwiększony poziom cholesterolu nie zawsze udaje się specjalistom powiązać z niedoczynnością tarczycy. Normalizacja poziomu hormonów tarczycy ma korzystny wpływ na poziom cholesterolu, co jest warte uwagi, szczególnie w przypadku klientów, którzy nie zdecydowali się dotąd brać przepisanych leków na tarczyce.

Ponadto, istnieje silny związek między chorobami tarczycy, zaburzeniem regulacji glukozy oraz cukrzycą. 30% osób z cukrzycą typu 1 ma autoimmunologiczną chorobę tarczycy, a u 12,5% osób z cukrzycą typu 2 występuje choroba tarczycy w porównaniu z 6,6% częstością występowania chorób tarczycy u ogółu społeczeństwa. Zarówno niedoczynność i nadczynność tarczycy wpływa na metabolizm węglowodanów i ma ogromny wpływ na kontrolę glikemii, dzięki ścisłej współpracy z układem endokrynologicznym.

Problem z odchudzaniem

Dla dietetyków nadrzędna sprawą powinno być dobre zrozumienie przemian metabolicznych związanych z chorobami tarczycy, dzięki czemu mogą oni ustalić realistyczne cele i oczekiwania klientów. Większość osób z niedoczynnością tarczycy ma tendencję do przybierania na wadze, przy czym występują u nich zaburzenia i trudności utraty wagi, aż do momentu ustabilizowania się poziomu hormonów.

Co więcej, jest typowe dla pacjentów z chorobą Gravesa-Basedowa przeżywanie okresów wysokiego i niskiego poziomu hormonów tarczycy, więc może potrwać kilka miesięcy zanim osiągnie się równowagę hormonalną. W tym czasie istotne jest, by klienci skoncentrowali się na zdrowym odżywianiu, regularnych ćwiczeniach, radzeniu sobie ze stresem, odpowiedniej ilości snu, zamiast skupiać się na swojej wadze.

Clara Schneider, specjalistka w wielu dziedzinach i autorka wielu książek m. in. książki pt. „Wszystko o tarczycy” mówi: „Priorytetem nr 1 jest uzyskanie kontroli nad chorobą tarczycy . Klienci muszą przejść szereg badań i w pierwszej kolejności zmienić nawyki żywieniowe oraz styl życia a w kolejności stosować odpowiednio dobrane leki. Zmiana masy ciała nie będzie miała miejsca, zanim to wszystko nie będzie pod kontrolą.” Zauważa, że Hashimoto występuje zazwyczaj w okresie menopauzy, co potęguje problem przyrostu masy ciała, którego wiele kobiet w tym czasie doświadcza.

„Najważniejsze czynniki, które pomagają w utracie wagi to ograniczona ilość kalorii i węglowodanów w planowanych posiłkach, jednak całkowita rezygnacja z węglowodanów jest absolutnie zakazana”, mówi inż. Sheila Dean z Palm Harbor Center for Health & Healing na Florydzie.

„Oczywiście staram się zapewnić klientom naszego centrum jak najmniej przetworzone jedzenie i sugeruję picie co najmniej 2 litrów wody dziennie.” Schneider zgadza się, że plan odżywiania nakierowany na zdrowe serce jest sprawą fundamentalną. „Posiłki powinny zawierać dużo warzyw, mięsa, błonnika i płyny, za to zalecane jest ograniczenie produktów na bazie ziarna. Musimy ograniczyć spożycie cukrów, niezdrowych tłuszczów, jedzenia typu fast food, i posiłków na mieście, glutenu, kazeiny produktów mlecznych oraz warzyw psiankowatych i krzyżowych . ”

Stawiamy na chude białko, warzywa, owoce, zdrowe dla serca tłuszcze, pokarmy bogate w błonnik i odpowiednie porcje, nie bójmy się tłustych mięs z ekologicznych upraw oraz tłuszczy nasyconych z kokosa. To może pomóc w kontrolowaniu lub zapobieganiu chorobom związanym z chorobą tarczycy. Jak zauważa Schneider, „To jedzenie jest profilaktyką tych chorób, które towarzyszą chorobie tarczycy. Chorób serca, cukrzycy, raka i innych” Jako dodatkowy bonus, błonnik może złagodzić zaparcia, których osoby z niedoczynnością tarczycy często doświadczają. ”

Kluczowe składniki odżywcze

Wiele czynników żywieniowych odgrywa rolę w optymalizacji funkcjonowania tarczycy. Jednak zarówno niedobory substancji odżywczych jak i nadmiar mogą wywołać lub nasilić objawy. Przy współpracy z lekarzami można idealnie określić sposób odżywiania optymalnego dla utrzymania zdrowia tarczycy.

Jod

Jod jest niezbędnym składnikiem odżywczym w organizmie mającym zasadnicze znaczenie dla funkcjonowania tarczycy. Hormony tarczycy są złożone z jodu. Chociaż choroba autoimmunologiczna jest główną przyczyną zaburzeń czynności tarczycy niedobór jodu jest główną przyczyną zachorowalności na całym świecie.

Niedobór jodu został uznany za rzadko występujące zjawisko w Europie od 1920 roku, głównie ze względu na powszechne stosowanie jodowanej soli. Ryby, nabiał i zboża są głównym źródłem jodu w standardowej Polskiej diecie. Jednak spożycie jodu spadło w ciągu ostatnich kilku dekad. Polacy około 70% spożycia soli uzyskują z przetworzonej żywności, która w Europie, na ogół nie zawiera jodu. Chyba ze nierafinowanej sol himalajska lub kłodawska.

W 2012 roku Centers for Disease Control and Prevention ujawniło raport, który wskazuje, że przeciętny Europejczyk spożywa coraz mniej odpowiedniej ilości jodu, z ewentualnym wyjątkiem kobiet w wieku rozrodczym.

Zarówno niedobór jodu jak i jego nadmiar niesie ze sobą ryzyko powikłań. Dlatego do suplementacji należy podchodzić z ostrożnością. Nieodpowiednia suplementacja jodu może powodować zaostrzenia objawów u osób z chorobą Hashimoto, ponieważ stymuluje przeciwciała autoimmunologiczne. Często trudno określić ilość spożywanego jodu, ponieważ ilość w pożywieniu jest w dużej mierze zależna od jego poziomu w glebie i dodatku w soli. Jednak Schneider mówi: „Klienci przyjmują jod w ostateczności. Częste spożywanie żywności bogatej w jod, jak np. wodorostów lub unikanie wszelkiej jodowanej soli może służyć jako oznaki, że potrzebne są dalsze badania, celem określenia, czy ilość jodu w diecie jest odpowiednia.”

Witamina D

Niedobór witaminy D jest połączony z chorobą Hashimoto, zgodnie z jednym z badań wykazującym, że ponad 90% badanych pacjentów miało niedobór tej witaminy. Jednak nie jest jasne, czy niski poziom witaminy D były bezpośrednią przyczyną Hashimoto, czy też był to wynik samego procesu chorobowego.

Nadczynność tarczycy, w szczególności przy chorobie Gravesa-Basedowa, jak wiadomo, powoduje utratę gęstości kości, co jest spowodowane niedoborem witaminy D często u osób z nadczynnością tarczycy. Masę kostną można odzyskać podczas leczenia nadczynności tarczycy i eksperci sugerują, że odpowiednie składniki odżywcze potrzebne do budowy kości, takie jak witamina D, są szczególnie ważne w trakcie i po leczeniu ..

Pokarmy, które zawierają znaczną ilość witaminy D to tłuste ryby, jajka, grzyby, Światło słoneczne jest również potencjalnym źródłem, ale ilość produkowanej witaminy zależy od pory roku i szerokości geograficznej. Jeśli klienci mają niski poziom witaminy D, suplement w postaci witaminy D3 może okazać się niezbędny, wtedy też lekarz chorego klienta powinien monitorować postępy, aby móc zapewnić suplementację w odpowiednim zakresie.

Selen

Najwyższe stężenie selenu w ciele znajduje się w tarczycy, jest on niezbędnym składnikiem enzymów potrzebnych do funkcjonowania tarczycy. Selen jest niezbędnym mikroelementem i wykazano, że ma on ogromny wpływ na układ odpornościowy, funkcje poznawcze, płodność zarówno u mężczyzn jak i kobiet oraz na proces starzenia.

Metaanaliza radomizowanych badań klinicznych przy użyciu placebo wykazała korzyści z przyjmowania selenu w przypadku niedoczynności i nadczynności tarczycy, oraz poprawę nastroju u pacjentów z Hashimoto. Korzystne efekty przyjmowania selenu zauważono u osób z jego niedoborem.

Za to nadmierne spożycie selenu może powodować dolegliwości żołądkowo-jelitowe lub nawet zwiększyć ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 oraz raka. Optymalnym podejściem jest spożywanie pokarmów bogatych w selen, takich jak orzechy brazylijskie, tuńczyk, krab i homar.

Witamina B12

Badania wykazały, że około 30% osób z chorobą autoimmunologiczną ma niedobór witaminy B12. Źródłem witaminy B12 są mięczaki, sardynki, łosoś, podroby, takie jak wątroba, czerwone mięso. Źródłem wegańskim są m.in. chlorella. Poważny niedobór witaminy B12 może mieć nieodwracalne skutki zdrowotne, dlatego tak ważne dla dietetyków jest zaproponowanie klientom z chorą tarczyca, by zbadali u siebie poziom witaminy B12.

Goitrogeny

Warzywa z rodziny kapustowatych, takie jak brokuły, kalafior, kapusta, naturalnie uwalniają związek zwany substancją wolotwórczą (ang. goitrogen) podczas ich trawienia. Substancja wolotwórcza (goitrogen) może zakłócać wytwarzanie hormonów tarczycy. Jednak zazwyczaj jest to problemem tylko wtedy, gdy warzywa są spożywane w znacznych ilościach przy jednoczesnym deficycie jodu. Gotowanie warzyw kapustnych zmniejsza potencjalny efekt działania goitrogenów.

Soja jest również potencjalnym źródłem goitrogenów. Izoflawony sojowe mogą obniżyć syntezę hormonów tarczycy, ale liczne badania wykazały, że spożywanie soi nie powoduje niedoczynność tarczycy u osób z prawidłowym poziomem jodu. Jednak jeśli chodzi o spożycie soi, zalecany jest umiar.

Pokarmy i suplementy wchodzące w interakcje z lekami

Jeśli chodzi o leki zażywane przy chorobach tarczycy warto wiedzieć, z jakimi suplementami i produktami spożywczymi wchodzą w interakcje. Suplementy wapnia mają potencjał do zakłócania prawidłowego wchłaniania leków tarczycowych, więc pacjenci muszą brać ten fakt pod uwagę przy podejmowaniu decyzji o leczeniu.

Badania zalecają odstęp co najmniej 4 godzin pomiędzy przyjmowaniem suplementu wapnia i leków na tarczycę. Kawa i błonnik również obniżają wchłanianie tej grupy leków, więc pacjenci powinni przyjmować je z godzinnym odstępem od kolidujących potraw i napojów. Dietetycy powinni się upewnić, czy ich klienci trzymają się tych wytycznych.

Pikolinian chromu, który jest dostępnym suplementem przyjmowanym w celu regulacji poziomu cukru we krwi i utraty wagi, ma także negatywny wpływ na absorpcję leków tarczycowych. Jeśli klienci decydują się przyjmować pikolinian chromu, powinni odczekać trzy do czterech godzin zanim sięgną po leki na tarczycę. Wykazano, że flawonoidy występujące w owocach, warzywach, i herbacie są korzystne dla układu sercowo-naczyniowego. Jednak wysokie dawki flawonoidów w suplementach mogą hamować funkcjonowanie tarczycy.

W sieci możemy znaleźć obszerną listę suplementów, które mają potencjalny wpływ na funkcję tarczycy (np. ang. Natural Standards Database). Środki ostrożności przy przyjmowaniu suplementów i opieka doświadczonego lekarza jest najrozsądniejszym podejściem.

Ćwiczenia

Dyskusja na temat chorób tarczycy i dobrego zdrowia nie jest kompletna bez podkreślenia znaczenia aktywności fizycznej. Lisa Lilienfield, lekarz medycyny, specjalistka chorób tarczycy w Centrum Medycyny Integracyjnej w Wirginii i certyfikowana instruktorka jogi, jest zwolenniczką ćwiczeń, szczególnie propaguje je wśród pacjentów z zaburzeniami tarczycy. „Ćwiczenia z pewnością mogą pomóc uporać się z problemami takimi jak wzrost wagi, zmęczenie i depresja u pacjentów z niedoczynnością tarczycy.

U osób z nadczynnością tarczycy, stany lękowe i zaburzenia snu są powszechne, a ćwiczenia mogą pomóc w regulacji równie, świetnym rozwiązaniem jest szereg ćwiczeń funkcjonalnych i trening stabilizujący naszą postawę, równowagę oraz mięśnie głębokie odpowiedzialne za mniejsze ryzyko kontuzji.

Najczęstsze spostrzeżenia

1. Prawidłowe połączenie suplementacji (tyrozyna, jodu i selenu) pomaga w odbudowie tarczycy
2. Badania stwierdzają, że niedobór selene i duże porcje węglowodanów prostych wraz z glutenem  determinuje nasze ciało problemów immunologicznych w tym chorób tarczycy
3. Leki działające jak goitroniki – (leki stosowane w leczeniu zaburzeń afektywnych dwubiegunowych) i fenylobutazon (niesteroidowy lek przeciwzapalny) osłabiają pracę tarczycy i pogarszają jej regenerację poprzez zmniejszenie metabolizmu jodu
4. Zawartość selenu ma bezpośredni wpływ w prawidłowym metabolizmie jodu, unikanie produktów z trenów Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej ma swoje podstawy ponieważ tamte gleby są ubogie w selen.