Elektrolity są pierwiastkami rozpuszczalnymi w wodzie, o naładowaniu dodatnim lub ujemnym. Dzięki temu są w stanie przyciągać cząsteczki wody, a tym samym kontrolować stan gospodarki wodnej w organizmie. Poprzez odpowiedni ładunek, mogą one przekazywać impulsy nerwowe do innych komórek oraz utrzymują właściwy stan napięcia w błonach komórkowych. Są niezwykle ważne dla działania wszystkich narządów, ponieważ wszędzie niezbędne jest utrzymywanie właściwego potencjału elektrycznego komórek. Zaburzenia elektrolitowe obejmują zarówno niedobory, jak i nadmiary konkretnych pierwiastków.
Najpowszechniejsze elektrolity to:
Znajdują się one we wszystkich płynach ustrojowych człowieka, a dostają się tam z pożywieniem, napojami i suplementami. Ważnym źródłem elektrolitów jest woda. Utrzymywanie prawidłowego nawodnienia organizmu wiąże się więc również z zachowaniem właściwego stężenia elektrolitów w płynach ustrojowych.
Utrzymuje prawidłową równowagę płynów ustrojowych. Odpowiada za prawidłową gospodarkę kwasowo-zasadową. Oznacza to, że utrzymuje równowagę kationów i anionów we krwi, co skutkuje zachowaniem prawidłowego pH krwi. Oprócz tego aktywuje enzymy trawienne śliny i wytwarza kwas solny w żołądku.
W organizmie funkcjonuje razem z chlorem, przyjmowany jest do organizmu w postaci chlorku sodu, czyli soli kuchennej. Podobnie jak chlor odpowiada za regulację gospodarki wodno-elektrolitowej. Inaczej mówiąc – dba o utrzymanie równowagi osmotycznej, czyli prawidłowego stężenia wody w komórkach. Wraz z chlorem i potasem utrzymuje równowagę kwasowo-zasadową. Przewodzi impulsy nerwowe, aktywuje amylazę ślinową razem z chlorem, a także uczestniczy w transporcie aminokwasów i glukozy przez błony komórkowe.
Odpowiada za utrzymanie prawidłowego napięcia elektrycznego na błonie komórkowej. Działa on jako antagonista sodu – kontroluje ilość wody w organizmie poprzez zmniejszanie objętości płynów zewnątrzkomórkowych. Obniża ciśnienie krwi, a także odpowiada za prawidłowe przewodzenie impulsów nerwowych w sercu oraz za podnoszenie napięcia mięśni, przez co funkcjonują one prawidłowo.
W organizmie współpracuje ściśle z wapniem. Pomaga w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej, a także uczestniczy w przewodzeniu bodźców nerwowych.
Stabilizuje ciśnienie krwi, kontroluje skurcze mięśni szkieletowych, oraz oczywiście razem z fosforem i witaminą D tworzy mocne kości.
W organizmie odpowiada za krzepnięcie krwi, a także prawidłowy skurcz mięśnia sercowego oraz mięśni szkieletowych.
Tak naprawdę przedawkowania elektrolitów zdarzają się niezwykle rzadko. Są to pierwiastki, które należy dostarczać z pożywieniem i napojami każdego dnia i świetnie dają sobie one radę z byciem usuwanymi przez nerki i wraz z potem czy kałem. Niedobory oraz przedawkowanie elektrolitów zdarzają się niezwykle rzadko. Jednak jak w przypadku podaży wielu innych składników wraz z pożywieniem, kluczem do osiągnięcia prawidłowego stanu zdrowia jest równowaga. W diecie przeciętnego, zdrowego człowieka nie zwraca się zbytnio uwagi na właściwe bilansowanie elektrolitów w jadłospisie – wynika to z prawidłowego funkcjonowania narządów wydalniczych. Z reguły bilansowanie pierwiastków elektrolitycznych będzie miało największe znaczenie w przypadkach niedoboru, nadmiaru lub ciężkich schorzeń, które uniemożliwiają utrzymanie prawidłowej równowagi elektrolitowej.
Mają one miejsce z reguły w skrajnych stanach chorobowych, ale również są skutkiem niedożywienia, restrykcyjnych diet, głodówek, czy dostarczania organizmowi zbyt małej ilości wody. Na skutek wysokiej i długo utrzymującej się temperatury, biegunek i wymiotów oraz bardzo ciężkiego wysiłku fizycznego (na przykład na słońcu) może dojść do zbyt szybkiego ubywania elektrolitów z organizmu. Są to stany utrzymujące się krótko i ustępujące po podaniu elektrolitów doustnie lub dożylnie.
Mogą być skutkiem nieprawidłowej diety, na przykład zbyt bogatej w produkty wysoko przetworzone, z dodatkiem dużych ilości soli. Można też przeholować z elektrolitami, po prostu wspomagając się różnymi rodzajami suplementów diety. Trudno w to uwierzyć, ale jest wiele osób, którym wydaje się, że łykając kilka różnych suplementów typu multiwitamina dają sobie maksymalną dawkę witamin i minerałów, a tym samym wpływają na polepszenie swojego zdrowia. W rzeczywistości może być wręcz odwrotnie.
Może być spowodowana przez niewydolność nerek, przytarczyc, stany złego wchłaniania, niektóre leki. Objawy – tężyczka, skurcze mięśni powiek, krzywica, rozmiękanie kości (w przypadku długotrwałego niedostarczania wapnia, na przykład na skutek eliminacji produktów mlecznych i niskiego spożycia zielonych warzyw liściastych).
Bywa skutkiem nieprawidłowych ilości sodu lub potasu, z których stężeniem jest ściśle związany. Pozostałe przyczyny: zaburzenia odżywiania, niewydolność nerek, zwłóknienie torbielowate, biegunki, wymioty, podwyższone stężenie białka całkowitego we krwi. Objawy: zmęczenie bóle i zawroty głowy, bolesne skurcze mięśnie, brak siły mięśni, problemy z koncentracją i pamięcią, drgawki.
Przyczyną często jest alkoholizm, zaburzenia odżywiania, złe wchłanianie, biegunki, nadmierna potliwość, niewydolność serca, niektóre antybiotyki i leki moczopędne. Objawami są: zaburzenia rytmu serca, drżenie i skurcze mięśni.
Często idzie w parze z niedoborem witaminy D, może być skutkiem nadużywania alkoholu, poważnych oparzeń, niedożywienia i głodu, lub nadczynności przytarczyc, a także stosowania niektórych leków. Objawem są bóle i osłabienie mięśni, a także obrzęki i skurcze mięśni oraz zwiększenie napięcia mięśniowego.
Występuje na skutek głodzenia, wymiotów, biegunek, zażywania leków moczopędnych i kortykosteroidów. Objawy wiążą się ściśle z funkcjonowaniem serca: kołataniem i nierównym biciem, ale także zaparciami, osłabieniem i kurczami mięśni.
Występuje na skutek niedożywienia, głodu, wymiotów, biegunek, nadużywania alkoholu, zażywania leków moczopędnych i przeciwpadaczkowych, niewydolności wątroby, nerek lub serca, a także zaburzeń czynności tarczycy i przytarczyc. Objawem są nudności, zawroty głowy i osłabienie.
Spowodowany może być przedawkowaniem z suplementów, chorobami nerek, nadczynnością przytarczyc, chorobami płuc, nowotworami, niektórymi lekami. Objawami są zaburzenia czynności nerek, przewodu pokarmowego, sercowo-naczyniowe, osłabienie, senność, zaburzenia orientacji.
Powstaje w wyniku ciężkiego odwodnienia, lub niewydolności nerek. Objawem są zmęczenie, bóle i zawroty głowy, drgawki, omdlenia, nudności i wymioty.
Przyczyną oprócz przedawkowania może być ciężka niewydolność nerek ostra lub przewlekła, leczenie solami litu, a także niedoczynność tarczycy. Objawami są mrowienie oraz zaczerwienienie na twarzy, nudności, wymioty, osłabienie mięśni.
Może być spowodowana niskim poziomem wapnia, przewlekłą chorobą nerek, upośledzenie wydalania fosforu z moczem, niedoczynnośc przytarczyc. Zwykle nie daje ona żadnych objawów. Długotrwała hiperfosfatemia powoduje bóle i zniekształcenie kości, zrywanie się ścięgien, częste złamania, a nawet uporczywy świąd skóry.
Przyczyną może być ciężkie odwodnienie, niewydolność nerek, kwasica, niewydolność kory nadnerczy, niektóre leki – na nadciśnienie i moczopędne. Silna hiperkaliemia powoduje osłabienie, a nawet porażenie mięśni, duszności spowodowane osłabieniem mięśni oddechowych, bradykardię. Niestety, ciężka hiperkaliemia gdy stężenie potasu we krwi szybko rośnie, może spowodować nagłe przyspieszenie akcji serca i w efekcie zgon.
Bywa spowodowana niedostateczną podażą płynów lub odwodnieniem, długotrwałymi wymiotami czy biegunką, a także niektórymi lekami, w tym kortykosteroidami. Objawem może być wzmożone pragnienie, suchość błon śluzowych (głównie w ustach), nudności, osłabienie, kołatanie serca, podwyższone ciśnienie tętnicze, bóle głowy w tylnej części czaszki.
Poprzez prawidłowe odżywianie i spożywanie wszystkiego z umiarem, a także picie odpowiednich ilości wody, bardzo trudno jest doprowadzić na przykład do przedawkowania elektrolitów. Szczególnie niebezpieczne dla każdego człowieka są stany odwodnienia, spowodowane biegunką czy wymiotami, a także wszelkie choroby nerek, przez które nadmiar elektrolitów nie może być usuwany. Zarówno nadmiar, jak i niedobór szkodzą zdrowiu i powodują przykre objawy. Dlatego też należy dbać o zróżnicowaną dietę, pełną produktów z wszystkich grup żywności, a także właściwe nawodnienie i odrobinę aktywności fizycznej każdego dnia. Wszelkie suplementy natomiast należy łykać z rozwagą – gdy to naprawdę konieczne, i tylko w odpowiednich ilościach. Choć są one dostępne bez recepty, to najlepiej skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem jakiejkolwiek suplementacji.
http://cancer.unm.edu/cancer/cancer-info/cancer-treatment/side-effects-of-cancer-treatment/less-common-side-effects/blood-test-abnormalities/electrolyte-imbalance/
http://chemocare.com/chemotherapy/side-effects/electrolyte-imbalance.aspx
http://www.mayoclinic.com/health/hyperkalemia/MY00940
http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hyponatremia/basics/definition/con-20031445
Kurczak to jedno z najczęściej wybieranych mięs w kuchni – jest uniwersalny, szybki w przygotowaniu…
Wołowina to jedno z najbardziej szlachetnych mięs, które zachwyca swoją soczystością i głębią smaku. W…
Naleśniki to klasyk, który można przygotować na setki sposobów – od puszystych po cieniutkie, od…
W dzisiejszym zabieganym świecie coraz częściej zaniedbujemy zdrowy sen. Nocne przesiadywanie przed ekranem, praca do…
Zupa to nie tylko rozgrzewający klasyk na chłodne dni, ale także świetny sposób na szybki…
Nie masz pomysłu na obiad, a lodówka świeci pustkami? Sprawdź 10 prostych i smacznych przepisów,…