Witamina B5 – kwas pantotenowy

Witaminę B5 nazywa się także kwasem pantotenowym, od greckiego „panthos”, czyli „wszędzie”. Jest to chyba najbardziej adekwatna nazwa dla tej witaminy. Występuje ona w bardzo licznych produktach spożywczych, czyli praktycznie wszędzie. Do tego może być syntetyzowana również w naszych jelitach. Jakby tego było mało – uczestniczy praktycznie wszędzie, w wielu szlakach metabolicznych, wspomagając działanie całego organizmu.

Budowa chemiczna i właściwości fizykochemiczne witaminy

Jest to witamina zbudowana z β-alaniny oraz kwasu pantoinowego. Jest rozpuszczalna w wodzie, przez co przyczynia się do prawidłowego funkcjonowania komórek organizmu. To związek bardzo niestabilny pod względem chemicznym. Bardzo szybko ulega zniszczeniu struktura kwasu pantotenowego pod wpływem promieni słonecznych czy choćby wysokiej temperatury. Szacowane straty witaminy podczas gotowania wynoszą około 50%, a podczas przetwórstwa żywności sięgają nawet 80%. Stąd też, w przemyśle farmaceutycznym do tworzenia preparatów witaminowych, wykorzystuje się sole wapniowe lub pantenol, które dopiero w organizmie przekształcają się w kwas pantotenowy. Nie jest dokładnie znany sposób ani poziom wykorzystania witaminy B5 syntetyzowanej w jelitach. Wiadomo jednak, ze w pewnym stopniu jest ona tam wytwarzana, dzięki czemu jej niedobory występują bardzo rzadko.

Koenzym A

To bardzo ważny związek, czyli aktywna postać witaminy B5. W organizmie pełni on rolę przenośnika dwutlenku węgla pomiędzy różnymi związkami, syntetyzuje różne związki, w tym kwasy tłuszczowe, hormony steroidowe, karotenoidy. W przemianie materii koenzym A ma więc duże znaczenie podczas ograniczania odkładania się tkanki tłuszczowej, przyspiesza też proces spalania wolnych kwasów tłuszczowych oraz podkręca metabolizm.

Objawy niedoboru witaminy B5

W przypadku stwierdzenia niedoborów witaminy B5, obserwuje się szereg różnych objawów ze strony całego organizmu, oraz ogólne pogorszenie samopoczucia:

• Zmiany skórne – wypryski, trądzik, sucha skóra
• „Palące stopy”
• Zajady (pękanie skóry w kącikach ust)
• Zaburzenie ostrości widzenia
• Senność, znużenie
• Rozdrażnienie, odrętwienie
• Skurcze nóg
• Bóle mięśni, sztywność stawów
• Wypadanie włosów
• Omdlenia
• Zaburzenia snu
• Dolegliwości układu pokarmowego (biegunki, wzdęcia, niestrawność)
• Problemy z gojeniem się ran
• Zaburzenia układu krążenia, na przykład niskie ciśnienie

Zadania witaminy B5 w organizmie

Jest to witamina z grupy witamin B, które oddziałują korzystnie przede wszystkim na układ nerwowy oraz na skórę. Działa ona jednak, w postaci koenzymu A, również na przemianę materii, uczestnicząc w metabolizmie białek, tłuszczów i węglowodanów. Oprócz tego witamina B5:

• Wspomaga syntezę: hormonów, cholesterolu, neurotransmiterów, fosfolipidów, przeciwciał
• Podnosi odporność błon śluzowych
• Regeneruje skórę
• Wspomaga pigmentację włosów
• Zmniejsza uczucie senności i zmęczenia
• Utrzymuje umysł w dobrej kondycji

Występowanie w produktach spożywczych:

Witamina B5 jest związkiem bardzo powszechnie występującym w produktach pochodzenia roślinnego i zwierzęcego. W normalnej, zbilansowanej diecie nie powinno jej zabraknąć. Jednak niedobory mogą wystąpić, ze względu na to, że witamina ta jest wyjątkowo nietrwała. Dlatego część warzyw i owoców warto spożywać w postaci surowej, aby ograniczyć jej straty. Kwas pantotenowy powszechnie występuje w takich artykułach:

• Drożdże piwne
• Orzechy
• Jaja
• Drób
• Otręby pszenne
• Ryby
• Owoce – również egzotyczne
• Ziemniaki, brokuły
• Ryż brązowy
• Pełnoziarniste pieczywo
• Strączkowe

W przypadku stosowania diety niezbyt dobrze zbilansowanej lub zawierającej duże ilości produktów przetworzonych i przegotowanych (zwłaszcza w diecie lekkostrawnej, ubogoresztkowej), warto stosować suplementy witaminy B5.

Co osłabia wchłanianie witaminy b5:

Miedź

• Niedobór miedzi zwiększa zapotrzebowanie na witaminę B5. [I]