Każdy z nas doskonale wie, że witaminy są nam niezbędne. Powszechnie mówi się o ich wpływie na „prawidłowe funkcjonowanie organizmu”. Ale co ono tak naprawdę oznacza? Co konkretnie robią witaminy, jakie procesy pobudzają?
Wielu ludzi nie jest w stanie dokładnie wytłumaczyć, co takiego dobrego czynią witaminy w naszym organizmie. Dobrze wiemy jednak, jak powszechne niedobory witaminowe mogą na niego wpłynąć. Pojawić się mogą różne dolegliwości: nerwowe, skórne, odpornościowe i inne. Jednak to nie wyjaśnia do końca istoty sprawy. Nie jest bowiem tak, że jedna witamina wpływa tylko ściśle na jeden proces.
Witaminy w organizmie człowieka spełniają przede wszystkim funkcję regulacyjną w różnych procesach biochemicznych. Są niezbędne w prawidłowym działaniu praktycznie wszystkich elementów ustroju: narządów, tkanek, płynów ustrojowych, enzymów… Co bardzo istotne, zapamiętać należy przede wszystkim, iż witaminy nie pełnią roli budulcowej i nie dostarczają energii!
Większość witamin musi być dostarczanych z pożywieniem. Tylko nieliczne z tych związków, głównie witaminy z grupy B oraz witamina K, są syntetyzowane w przewodzie pokarmowym przez bakterie jelitowe. Należy również zapamiętać, iż część witamin nie kumuluje się w organizmie. Nie są magazynowane, co oznacza, że przyjęte w nadmiarze zostają wypłukane razem z moczem. Dlatego każdego dnia od nowa należy uzupełniać ich podaż poprzez właściwą dietę.
Dobrą wiadomością jest fakt, że praktycznie wszystkie pokarmy zawierają jakieś witaminy. Najwięcej mają ich, rzecz jasna, świeże warzywa i owoce. Jednak niektóre witaminy znajdują się także w mięsie, nabiale, produktach mącznych, pieczywie itp. Większość witamin jest nietrwała. Są one bardzo podatne na wypłukiwanie, wymiatanie i niszczenie przez zbyt wysoką temperaturę. Stąd też, im bardziej przetworzony jest dany produkt, tym mniej tych substancji bioaktywnych on zawiera.
Istotny jest również fakt, że każdy produkt zawiera różne witaminy, w zmiennych proporcjach. Jeden jest bogaty w witaminę C, ale ubogi w kwas foliowy, a inny bogaty w foliany, za to ubogi w kwas askorbinowy. Dlatego tak ważna jest dieta zbilansowana. Oznacza ona konsumowanie każdego dnia innego zestawu posiłków, skomponowanych z użyciem produktów z różnych grup. Należy konsumować różne rodzaje mąk, kasz, ryżu, warzywa w różnych kolorach, gotowane i świeże, owoce rodzime i egzotyczne, a także różne gatunki mięs oraz ryb.
Witaminy, jak już wspomniano, nie dostarczają nam energii – nie mają kalorii. Mają jednak duży wpływ na przemiany energetyczne w naszym organizmie. Działanie witamin (głównie z grupy B) w tej kwestii, polega na wpływaniu na neuroprzekaźniki. Pomagają one glukozie przekształcić się w ATP, czyli „jednostki energetyczne” organizmu. Witaminy pomagają też funkcjonować mitochondriom, czyli naszym jądrom energetycznym w komórce, a także ochraniają układ nerwowy. Tym samym warunkują sprawny przepływ bodźców i właściwe na nie reakcje energetyczne.
Kwasy nukleinowe są nośnikami informacji genetycznej w naszym organizmie. Część witamin odpowiada za to, aby puryny i pirymidyny były właściwie syntetyzowane przez organizm.
Enzymy są regulatorami różnych ważnych szlaków metabolicznych organizmu. Aby mogły być wytwarzane w prawidłowej ilości lub aktywowane w odpowiednim momencie, niezbędne jest działanie niektórych witamin dostarczanych z pożywieniem.
Część witamin jest szczególnie ważna w okresie prenatalnym oraz niemowlęcym. To wtedy startuje najbardziej intensywny proces rozwoju wszystkich narządów nowego człowieka. Po narodzinach dziecka, jego organizm cały czas rośnie i kształtuje się. Wzrost poszczególnych tkanek, w szczególności kości, uwarunkowany jest między innymi odpowiednią ilością witamin i minerałów w organizmie. To dlatego tak istotne jest, by kobieta ciężarna i karmiąca odżywiały się prawidłowo, a także aby dziecku od najmłodszych lat serwować urozmaiconą dietę.
Jest to jeden z najistotniejszych układów dla człowieka. Co ważne – to układ najbardziej ze wszystkich precyzyjny. Nawet najmniejsze dysfunkcje układu nerwowego mogą skutkować poważnymi zaburzeniami. Dlatego tak istotne jest, aby od pierwszych dni życia dziecka stymulować rozwój jego mózgu i całego układu nerwowego, również poprzez właściwe żywienie i suplementację. Nie chodzi o to, aby dzięki witaminom dziecko było orłem w szkole. Raczej o to, aby wykształcić wszystkie niezbędne mu do życia funkcje poznawcze, i umożliwić jak najbardziej właściwy (nie za słaby i nie za mocny) odbiór bodźców i reagowanie na nie.
Witaminy sprawiają, że nasz układ krążenia funkcjonuje prawidłowo. Nie tylko biorą udział w syntezie erytrocytów i prawidłowym transporcie tlenu do komórek. Są też składnikami, które uszczelniają naczynia włosowate, czy zapewniają właściwą pracę serca.
Witaminy uczestniczą w procesie budowania kości, poprzez wspomaganie odkładania się substancji budulcowych w kościach i zębach. Procesy kościotworzenia są bardzo istotne, szczególnie w procesie wzrostu w czasie dojrzewania. Przez całe życie człowiek gubi i tworzy nowe komórki kości, dzięki czemu jego szkielet jest w stanie długi czas dźwigać ciężar reszty ciała, a zęby są wytrzymałe na uszkodzenia mechaniczne i chemiczne.
Witaminy niezbędne do prawidłowego funkcjonowania układu krążenia i układu krwiotwórczego :
Niektóre witaminy znane są nie tylko z szerokiego wpływu na różne funkcje organizmu, ale też ze względu na swoją dobroczynną działalność przeciwutleniającą. Mają one bardzo aktywny wpływ na wolne rodniki – neutralizują je, doprowadzając do równowagi tlenowej w organizmie. Spożywanie żywności bogatej w witaminy przeciwutleniające jest kluczem do dobrego samopoczucia, witalności oraz młodego wyglądu.
Nasze widzenie jest w dużej mierze uzależnione od zawartości w organizmie niektórych witamin, wspomagających pracę pręcików i czopków w siatkówce. Awitaminoza bardzo często daje o sobie znać w postaci pogarszającego się widzenia!
Skóra jest narządem najbardziej narażonym na uszkodzenia mechaniczne, a także wnikanie drobnoustrojów, czy uszkodzenia chemiczne. Ważną rolę w organizmie odgrywają witaminy, które wpływają na proces szybkiego gojenia się ran i wytwarzania nowego naskórka. Dzięki mocnemu, świeżemu naskórkowi skóra dużo łatwiej przeciwstawia się wpływom środowiska zewnętrznego.
Witaminy są wreszcie bardzo ważnym czynnikiem regulującym pracę gruczołów wydzielających hormony. Dzięki nim wiele procesów hormonalnych może przebiegać prawidłowo, a hormony mogą być wydzielane w odpowiednim stężeniu, we właściwych ilościach.
Spożywając zróżnicowaną dietę, pełną orzechów, zbóż, warzyw, owoców, ryb, mięsa i produktów mlecznych, możemy być pewni, że dostarczamy swojemu organizmowi wszystkich niezbędnych witamin. W dzisiejszych czasach niedobory witaminowe i awitaminozy zdarzają się niezwykle rzadko – głównie w krajach Trzeciego Świata oraz wśród osób stosujących restrykcyjne monodiety i głodówki.
Kolacja to czas na odpoczynek po intensywnym dniu i chwilę relaksu przy pysznym posiłku. W…
Gofry to prawdziwy kulinarny hit, który sprawdzi się zarówno na słodkie śniadanie, jak i wytrawną…
Szukasz pomysłów na pyszne i szybkie obiady, które zachwycą domowników? Oto 10 sprawdzonych przepisów, które…
Kanapki to idealne rozwiązanie na szybki posiłek – można je przygotować w kilka minut, a…
Kortyzol, znany jako hormon stresu, pełni kluczową rolę w adaptacji organizmu do wyzwań codziennego życia,…
Magnez jest czwartym najliczniej występującym minerałem w organizmie człowieka, a mimo to często nie doceniamy…