Kawa czy herbata? To jedno z klasycznych zdań na przełamanie pierwszych lodów podczas oficjalnych spotkań lub wizyt towarzyskich.

Ale też jeden z żywieniowych dylematów, bo obydwa te napoje cieszą się olbrzymim powodzeniem w Polsce i na świecie.

Obydwa mają cechy wspólne, a traktuje się je często na równi – jako napój „towarzyski”, idealny na wszelkie spotkania lub do rozgrzewania się w zimowe popołudnia. 

Kawa i herbata – dlaczego je tak lubimy?

Herbata jest swego rodzaju rytualnym napojem. Choć w Polsce pijemy ją najczęściej w odmianie czarnej, i nie przywiązujemy zbytniej wagi do rytuałów związanych z jej zaparzaniem.

Każdy konsument ma jednak świadomość tego, skąd herbata do nas przybyła, i że w krajach azjatyckich, skąd pochodzi, istnieją prawdziwe ceremoniały związane z piciem kawy w odpowiednich warunkach, o odpowiednim czasie, i poprzez zaparzanie w specjalny sposób.

W Polsce traktujemy herbatę raczej jako gorący, słodki napój do różnych posiłków. Spotykamy się przy ciastku i herbacie lub kawie w kawiarniach, plotkując i dyskutując, podczas gdy stygnący powoli napój działa niczym płynna klepsydra, odmierzając właściwy czas na spotkanie.

Podobnie traktujemy kawę – jako swoisty poranny rytuał, nieodłączną część każdego śniadania czy przerwy w pracy. Pijamy ją dla efektu pobudzenia, ale również dla smaku, niejednokrotnie po kilka filiżanek dziennie. 

Zauważmy, że kawa czy herbata mają raczej symboliczne znaczenie. Gdy umawiamy się z kimś na kawę, zwykle mamy na myśli wypicie jej, zjedzenie ciastka, ucięcie pogawędki i zakończenie spotkania.

To zupełnie co innego, niż wyjście z kimś na piwo – w tym wypadku wskazane jest wypicie więcej niż jednego i przegadanie połowy nocy!

Oto, czym charakteryzują się kawa i herbata

Pod względem zawartości kofeiny

Zarówno kawa, jak i herbata zawierają kofeinę, ale to kawę traktuje się jako napój typowo pobudzający.

W zależności od rodzaju kawy lub herbaty, sposobu ich parzenia oraz mocy, oczywiście zawartość kofeiny w obydwu tych napojach będzie się różniła.

Zazwyczaj jednak w jednej filiżance 240 ml kawy jest 95 mg kofeiny, podczas gdy w takiej samej filiżance herbaty jest zaledwie 47 mg tego związku.

A co nam daje kofeina?

Poprawia szybkość reakcji, usuwa chęć na sen, wspomaga wydajność mięśni, a nawet poprawia wrażliwość na insulinę, zapobiegając w pewnym stopniu cukrzycy typu 2.

Kawa lub herbata o poranku są więc bardzo dobrymi pobudzaczami. Osoby, które nie przepadają za silnie energetyzującym działaniem kawy, będą lepiej się czuły pijąc nieco mocniejszą herbatę czarną.

Pod względem bogactwa przeciwutleniaczy

Głównymi przeciwutleniaczami w kawie i herbacie są polifenole. Są to związki, które neutralizują wolne rodniki w organizmie, odpowiedzialne między innymi za powstawanie nowotworów i procesy starzenia.

W herbacie w grupie polifenoli są między innymi: tearubiginy, katechiny, teaflawiny, a w kawie kwas chlorogenowy i flawonoidy.

Zarówno czarna, jak i inne gatunki herbat są bogate w polifenole, więc warto nie ograniczać się tylko do jednego rodzaju kawy i pić różne – mają one też różne smaki, więc wśród nich z pewnością uda się znaleźć ten ulubiony, do najczęstszego picia.

Polifenole oprócz tego, że zapobiegają rakowi i starzeniu, wpływają też na zmniejszenie ryzyka chorób serca, i mają działanie przeciwmiażdżycowe.

To kolejny argument, by nawadniając się nie poprzestawać tylko na wodzie mineralnej, ale polubić picie filiżanki czarnej kawy z rana, a w ciągu dnia delektować się herbatą.

Okazuje się, że picie 4 filiżanek czarnej herbaty dziennie jest powiązane ze zmniejszonym o 21% ryzykiem doznania udaru mózgu! Z kolei picie 5 lub więcej filiżanek kawy przez kobiety, aż o 23% zmniejsza ryzyko udaru mózgu! 

Pod względem potencjału odchudzającego

Zarówno kawę, jak i herbatę zaleca się pić podczas diety odchudzającej. W jaki sposób te napoje miałyby przyczynić się do zmniejszenia tłuszczowej masy ciała?

Kofeina zawarta w nich jest w stanie przyspieszyć metabolizm, czyli spalanie kalorii na poziomie 3-13%, i utrzymuje efekt spalania kalorii nawet do 3 godzin po spożyciu jej.

Również kwasowi chlorogenowemu zawartemu w kawie przypisuje się efekt zwiększonego spalania tłuszczu, a co za tym idzie utratę masy ciała. 

Z kolei polifenole zawarte w herbacie również mają działanie pomagające obniżyć stężenie lipidów we krwi, i tym samym ich odkładanie się w tkance tłuszczowej. Kontrolę masy ciała przy spożywaniu herbaty ułatwia też fakt, że polifenole zwiększają różnorodność flory bakteryjnej w jelitach. 

W jaki sposób kawa i herbata dodają nam energii?

Choć zarówno kawa, jak i herbata mają działanie naturalnie pobudzające, mechanizm pobudzenia jest u nich nieco inny. To właśnie dlatego niektóre osoby bardzo lubią i chwalą sobie sposób pobudzenia, jaki daje im kawa, a inni go nie tolerują i wolą łagodniejszą w skutkach herbatę. 

Jak działa kawa na nasz organizm?

blokuje dopływ adenozyny, za to zwiększa wydzielanie dopaminy. Dopamina to jeden ze neuroprzekaźników, który zwiększa tętno i przez to daje efekt wyraźnego pobudzenia, z trzęsieniem się rąk włącznie, przy nadmiernym spożyciu.

Ten związek wpływa także na stymulację ośrodka nagrody w mózgu. Rezultatem jest (nieznaczne, ale jednak) uzależniające działanie kawy. Organizm jest w stanie wchłonąć aż 99% kofeiny natychmiast po wypiciu kawy, maksymalnie w ciągu 45 minut.

Jej maksymalne stężenie pojawia się już 15 minut po spożyciu. Blokując wydzielanie adenozyny, neuroprzekaźnika zwiększającego senność, kofeina zapobiega zasypianiu.

Aby szybko podnieść sobie poziom energii w ciągu dnia lub „dobudzić się” rano, wiele osób wypija filiżankę lub dwie mocnej kawy, i rzeczywiście zapewnia im ona pożądany, pobudzający efekt. 

Jak działa herbata na nasz organizm?

Herbata zawiera mniej kofeiny niż kawa, ale za to ma w sobie L-teaninę.

Ten związek dość silnie stymuluje mózg. Co ciekawe, w przeciwieństwie do kofeiny, L-teanina nie doprowadza do stanu pobudliwości, lecz właśnie odpręża i relaksuje, działa antystresowo.

Daje to ciekawy efekt pobudzenia, ale bez wrażenia nerwowości, jakie niekiedy pojawia się, gdy wypije się zbyt dużo kawy.

Badania wykazują także, że kofeina w połączeniu z L-teaniną daje bardzo ciekawe efekty pobudzające, warto więc na co dzień pić kawę przeplatając ją filiżankami herbaty, dla zwiększenia swojej czujności. 

Co jest zdrowsze kawa czy herbata ?

W tym rankingu nie ma zwycięzców, ponieważ oba te napoje działają podobnie, choć w nieco inny sposób. I to jest w nich właśnie najfajniejsze!

Kawa pobudza szybciej i w bardziej wyrazisty sposób, ale również chroni przed niektórymi chorobami cywilizacyjnymi. Dotychczas często wiązano ją z nadciśnieniem, ale nowe badania wykazują, że umiarkowane spożycie kawy nie wpływa znacząco na podnoszenie ciśnienia, więc nawet osoby chorujące na serce nie muszą jej unikać.

Może jednak występować u niektórych osób nadwrażliwość na kofeinę, wyrażająca się nadmierną nerwowością, mdłościami czy bólami po spożyciu kawy. Takie osoby rzeczywiście powinny ograniczyć się do herbaty lub kawy bezkofeinowej. Kawa może natomiast zapobiec wystąpieniu cukrzycy typu 2, a nawet chorobie Parkinsona czy marskości wątroby.  

Herbata jest świetnym sposobem na podtrzymanie czujności i pobudzenia w ciągu dnia, bez wprowadzania się w dziwny stan nerwowości.

Chroni przed zapaleniem stawów, cukrzycą czy kamieniami nerkowymi. Nie powoduje trudności w zaśnięciu, nawet gdy zostanie wypita późnym wieczorem, w przeciwieństwie do kawy.

Obydwa te napoje są też zupełnie różne w smaku, i zapewne pod tym względem także znajdą się ich miłośnicy i przeciwnicy, a z gustami, jak wiadomo, nie ma co dyskutować!

Podsumowując, zarówno kawa jak i herbata są napojami smacznymi i zdrowymi – w umiarkowanych ilościach można je pić naprzemiennie każdego dnia! 

Referencje

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20492310
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12204388
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16822345
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18384286
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30977054
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23241646
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20182035
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15678363
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24150256/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24915350
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20182054/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28589997
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5157972/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4699270/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5551541/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19719133
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15640483/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17017850
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12494882
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3396445/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31353529
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22715906
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6073821/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31285007
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15341993
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3396445/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11984131
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20680435
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15456988
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17497435?dopt=Abstract
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15464042
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17497435?dopt=Abstract
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22456725
https://www.healthline.com/health/heart-disease/prevention
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23295000
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21393590
https://www.healthline.com/nutrition/how-to-increase-dopamine
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12204388
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18088379
https://www.healthline.com/nutrition/coffee-nap
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK223808/
https://www.healthline.com/health/l-theanine
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18296328
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4728665/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4787341/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18254874
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17891480/
https://www.healthline.com/nutrition/how-to-boost-energy
https://www.healthline.com/nutrition/coffee-and-weight-gain
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14684395