Chora wątroba – jakie badania zrobić? Twoja krew ujawni problemy

Test czynnościowy wątroby

Wątroba to szalenie ważny organ, który jest gruczołem syntetyzującym wiele ważnych dla metabolizmu związków. Zajmuje się jednak nie tylko ich produkcją, ale również filtracją krwi, metabolizmem i magazynowaniem ważnych substancji odżywczych, a także detoksykacją – czyli oczyszczaniem organizmu z toksyn. Z uwagi na to, że spełnia tak wiele funkcji, należy o nią szczególnie dbać, prowadząc zdrowy tryb życia. Wszelkie zaburzenia w pracy wątroby dają bardzo charakterystyczne objawy, a szczegółowa diagnostyka pozwala uzyskać bardzo dokładny objaw funkcjonowania tego organu. Jednym z ważniejszych badań są próby wątrobowe, zwane również testem czynnościowym wątroby.

Co to są testy czynnościowe wątroby?

Są to badania laboratoryjne, które badają aktywność enzymów wątrobowych, a także stężeń substancji wytwarzanych lub przetwarzanych w komórkach miąższu wątroby. Badania te wykonuje się pobierając próbkę krwi do diagnostyki. Jeśli czynność wątroby zostanie zaburzona, niektóre substancje będą przedostawały się do krwi, co natychmiast ujawni odpowiednio przeprowadzony test. Testy czynnościowe przeprowadza się w celu diagnostyki chorób wątroby lub monitorowania postępów leczenia. 

Jakie funkcje spełnia wątroba?

Ten narząd umiejscowiony w prawym podżebrzu w przypadku zdrowego człowieka raczej nie ujawnia swojej obecności – nie wywołuje żadnych dolegliwości, nie czuć go. Dopiero gdy dojdzie do infekcji, stanu zapalnego czy choroby autoimmunologicznej, wątroba reaguje bolesnością, powiększeniem, i nie pracuje jak należy, co objawia się na wiele różnych sposobów. Ale sam fakt, że wątroba nie boli, nie oznacza, że nic nie robi. Wręcz przeciwnie – przez cały czas pracuje niczym bardzo wydajna fabryka, w której prężnie funkcjonuje kilka działów. Oto, czym się one zajmują:

• Filtracja krwi z wszelkich zanieczyszczeń, które dostały się różnymi drogami do organizmu – na przykład toksyn z alkoholu
• Przekształcanie pożywienia w składniki odżywcze
• Przechowywanie ważnych minerałów i witamin – A, D, K, małe ilości witaminy B12 i C, oraz żelaza
• Przekształca toksyczny amoniak w mocznik
• Reguluje krzepnięcie krwi poprzez wytwarzanie czynników krzepnięcia krwi
• Produkuje cholesterol, enzymy, żółć oraz białka
• Usuwa z krwi bakterie
• Przetwarzanie groźnych toksyn, na przykład z leków, w nietoksyczne substancje
• Utrzymuje równowagę hormonalną
• Reguluje poziom cukru we krwi
• U niemowląt wytwarza krew

Testy czynnościowe wykonywane w przypadku podejrzenia chorób wątroby są wykonywane w celu szybkiego ich wykrywania i leczenia. Nieleczone problemy z wątrobą mogą powodować ogromny dyskomfort, a nawet prowadzić do śmierci.

Czym objawiają się problemy z wątrobą?

Szczęściem w nieszczęściu można nazwać fakt, że wątroba daje dosyć specyficzne objawy. Bardzo łatwo jest określić na podstawie wywiadu, że dolegliwości dotyczą właśnie tego organu, a dalsza diagnostyka służy określeniu dokładnej jednostki chorobowej. Oto, jakie objawy powinny wzbudzić Twój niepokój:

• Osłabienie, zmęczenie, utrata energii
• Spadek masy ciała
• Zażółcenie powłok skórnych i gałek ocznych
• Wodobrzusze – opuchnięty brzuch
• Odbarwione, jasne stolce, lub odwrotnie – ciemny mocz
• Nudności, wymioty
• Biegunki
• Bóle brzucha
• Trudno gojące się siniaki, krwawienia

Jak przebiegają testy czynnościowe i jak się do nich przygotować?

Niektóre leki mogą zaburzać obraz diagnostyczny, dlatego lekarz może poprosić cię, byś ich nie zażywał przed wykonaniem testu. Zaleca się również, aby badanie wykonać na czczo, ale wypić wcześniej nieco wody. Testy wątrobowe przebiegają dokładnie tak samo, jak każde inne badanie krwi – krew zostaje pobrana strzykawką z przedramienia do fiolki, a następnie wysłana do laboratorium na badania. Aby uniknąć krwiaka po wkłuciu igły, należy po jej wyjęciu uciskać ranę kawałkiem gazy lub waty tak długo, aż krwawienie ustanie. Jeśli boisz się pobierania krwi – powiedz o tym pielęgniarce wykonującej zabieg. Tak samo, gdy po pobraniu poczujesz się słabo – dzięki temu będzie ona wyczulona i będzie mogła skuteczniej Ci pomóc. 

Dlaczego testy czynnościowe wątroby są tak ważne?

To jeden z podstawowych testów diagnostycznych, na które wyśle Cię lekarz, gdy podejrzewa lub leczy Cię na wątrobę. Testy są potrzebne w celu:

• Sprawdzenia, jakie uszkodzenia poczyniło wirusowe zapalenie wątroby typu B lub C
• Monitorowania, czy niektóre leki wpływające na wątrobę, poczyniły w niej uszkodzenia
• Przeprowadzenia pełnej diagnostyki, gdy skarżysz się na problemy wskazujące na choroby wątroby
• Monitorowania postępów leczenia, gdy chorujesz na choroby dotyczące wątroby
• Gdy masz inne objawy lub choroby: wysoki poziom trójglicerydów, cukrzycę, anemię, wysokie ciśnienie krwi. Mogą one zmieniać parametry wątrobowe i wpływać na funkcję tego organu.
• Zbadania stanu wątroby u osób nadużywających alkoholu
• Określenia stopnia zmian w wątrobie w przypadku schorzeń pęcherzyka żółciowego

Jakie parametry sprawdzają próby wątrobowe?

Próbkę krwi pobiera się w celu określenia konkretnych parametrów, typowych dla czynności wątroby. Są to:

• ALT – transaminaza alaninowa
• AST – aminotransferaza asparaginianowa
• ALP – fosfataza alkaliczna
• Albumina
• Bilirubina

Co oznaczają te parametry?

ALT

Transaminaza alaninowa to enzym wykorzystywany do metabolizowania białek. W przypadku, gdy wątroba zostanie uszkodzona lub postępuje choroba tego organu, ALT wydzielana jest do krwi. U kobiet za wynik poniżej normy uważa się >25 IU/L, a u mężczyzn >33IU/L. Podwyższony poziom ALT może świadczyć o uszkodzonej wątrobie lub toczącej się chorobie obejmującej ten organ. 

AST

Aminotransferaza asparaginianowa. Ten enzym występuje nie tylko w wątrobie, ale również w sercu czy mięśniach. Kiedy wątroba jest uszkodzona, AST podobnie jak ALT uwalnia się do krwioobiegu. U osób dorosłych wynik odbiegający od normy to >40 IU/L. AST zawsze mierzy się razem z ALT, ponieważ z uwagi na występowanie w innych organach, mierzenie samej AST nie jest szczególnie wiarygodne. U niemowląt i małych dzieci AST może być nieco wyższe.

ALP

Fosfataza alkaliczna. Ten enzym występuje w kościach, wątrobie i drogach żółciowych. Sam wysoki poziom ALP nie świadczy jeszcze o nieprawidłowościach w obrębie wątroby, gdyż ten enzym występuje w różnych miejscach ciała. Dlatego wykonuje się go razem z ALT i AST. Za wynik powyżej normy uznaje się >120IU/L. Jeśli wynik ALP jest podwyższony, może wskazywać na zapalenie wątroby, ale również na zablokowanie się dróg żółciowych lub chorobę kośćca. Co ciekawe, dzieci i młodzież mogą mieć podwyższony ten parametr, ponieważ ich kości są w fazie wzrostu. Również ciąża może go nieznacznie podnosić. 

Albumina

Wątroba wytwarza białko, albuminę, która odgrywa ważne role w organizmie. Między innymi zapobiega wysiękom płynów z naczyń krwionośnych, Transportuje witaminy, hormony oraz inne ważne substancje po całym organizmie, a do tego odżywia tkanki. Jeśli poziom albumin we krwi jest zbyt niski, może to wskazywać na problemy w jej produkcji, czyli zaburzenia funkcji wątroby. Normalny przedział zawartości to 3,5-5,0 g/dl. Zbyt niski poziom albumin we krwi może sugerować również infekcje, stany zapalne, choroby nerek, lub niewłaściwy sposób odżywiania. 

Bilirubina

Kiedy rozpadają się czerwone krwinki, w organizmie powstaje nadmiar bilirubiny – barwnika o żółtopomarańczowym zabarwieniu. Jest on produktem ubocznym rozpadu hemu. Wątroba ma za zadanie przetworzyć bilirubinę, a następnie doprowadzić do jej wydalenia razem ze stolcem – któremu zawdzięcza on swój kolor. Norma dla bilirubiny wynosi 0,1-1,2 mg/dl. Jeśli wynik prób wątrobowych wskazuje więcej, może to oznaczać kłopoty z funkcjonowaniem wątroby. Gdy bilirubina jest nieprawidłowo przetwarzana, wówczas gromadzi się w tkance skórnej i w białkach oczu, powodując żółtaczkę. To dlatego żółtaczka jest charakterystycznym objawem dla problemów z wątrobą. 

Jeśli lekarz zleci Ci testy czynnościowe wątroby, prawdopodobnie ma ku temu poważny powód – nie bagatelizuj go. Warto wiedzieć, co mogą oznaczać poszczególne wahania parametrów czynnościowych wątroby. Jednak pamiętaj, że zawsze interpretacja wyników badań należy do lekarza, i to on powinien zadecydować o dalszym postępowaniu w przypadku uzyskania konkretnych wyników próby wątrobowej.