Pełna morfologia krwi – jakie parametry są badane?

W większości przypadków, gdy zgłaszasz się do swojego lekarza rodzinnego z jakimiś objawami, wysyła Cię on na badanie krwi – czyli tak zwaną pełną morfologię.

Wynika to stąd, że z krwi można bardzo wiele odczytać. Wyniki badania krwi potrzebne są lekarzowi, aby mógł podjąć konkretne decyzje w sprawie kierunku dalszej diagnostyki, lub tylko na tej podstawie zaordynować leczenie. Co się bada z takiej próbki krwi w laboratorium i jak to wygląda? Zanim rozwiniemy ten temat warto przypomnieć sobie jak wygląda skład naszej krwi.

Uproszczony skład naszej krwi

Co się bada podczas pełnej morfologii?

Głównym celem pełnej morfologii jest określenie liczby krwinek w organizmie. To pozornie bardzo prosty test diagnostyczny, który jednak ma olbrzymie znaczenie w medycynie. Trzeba pamiętać, że w krwi transportowane są również niezbędne elementy odżywiające nasze ciało, bez nich nasze ciało by nie mogło istnieć.

Może wprost stwierdzić niedobory hemoglobiny, czyli anemię z niedokrwistości, lub nawet zasugerować, że w organizmie toczy się stan zapalny.

W trakcie infekcji parametry krwinek zmieniają się, odbiegając w jakiś sposób od normy ustalonej dla płci i wieku. Diagnosta laboratoryjny badając w rozmazie pod mikroskopem liczbę każdego rodzaju krwinek w przeliczeniu na centymetr kwadratowy, może w bardzo ścisły sposób określić, że takie same proporcje tych elementów morfotycznych występują we krwi w całym ciele człowieka. 

Jakie są rodzaje badanych krwinek?

Wyróżnia się trzy rodzaje elementów morfotycznych, które znajdują się we krwi:

Erytrocyty (RBC)

Czyli czerwone krwinki. To komórki o kształcie dwuwklęsłych soczewek o intensywnie czerwonym zabarwieniu.

Ich budowa i funkcje wynikają z zawartości czerwonego barwnika, hemoglobiny, składającej się głównie z hemu, który zawiera cząsteczki żelaza.

Specyficzna budowa erytrocytów umożliwia im wychwytywanie cząsteczek tlenu, a następnie transportowanie go do komórek ciała. Jedna cząsteczka hemoglobiny może przyłączać od jednej do czterech cząsteczek tlenu. 

Leukocyty(WBC)

Czyli białe krwinki. Dzielą się na granulocyty (neutrofile, eozynofile, bazofile) oraz agranulocyty (limfocyty, monocyty). Realizują one funkcję odpornościową organizmu – odpowiadają za neutralizowanie drobnoustrojów czy produkcję przeciwciał, przez co walczą z infekcjami. 

Trombocyty, czyli płytki krwi. To elementy odpowiedzialne za reakcję krzepnięcia krwi w przypadku skaleczenia. Zarówno nadmiar, jak i niedobór trombocytów może negatywnie wpłynąć na krzepliwość krwi, i być niekorzystny dla zdrowia. 

Kiedy lekarz zleca pełną morfologię?

Tak naprawdę – prawie zawsze, gdy zgłaszasz się do niego z objawami. Jest to podstawowe badanie pozwalające ocenić ogólny stan zdrowia, brak lub obecność infekcji, czyli wydolność układu immunologicznego, właściwe krzepnięcie krwi, a także zdolność krwi do transportowania tlenu po organizmie. A zatem spodziewaj się wysłania na badania w następujących sytuacjach:

  • Kiedy idziesz na coroczne badanie przeglądowe do lekarza rodzinnego – nawet gdy nie masz żadnych niepokojących objawów. Może ono wtedy potwierdzić Twój dobry stan zdrowia. 
  • Kiedy masz jakieś niepokojące objawy – nie tylko bólowe. Badanie krwi będzie mogło na przykład wykluczyć albo potwierdzić infekcję bakteryjną lub wirusową i pomoże obrać właściwy kierunek dalszej diagnostyki, a potem leczenia.
  • Jeśli zdiagnozowane zostało u Ciebie schorzenie, które może wpływać na liczbę krwinek i lekarz zaordynował leczenie, może on wysyłać Cię na badanie kontrolne na przykład co miesiąc lub choćby co tydzień – aby sprawdzić, czy włączone leki lub kuracje zadziałały. 
  • W celu kontrolowania poprawy stanu zdrowia. Czasem lekarz zaleci przed następną wizytą kontrolną zrobić morfologię. Ma to na celu sprawdzenie, czy organizm zdążył się na dobre wyleczyć, czy infekcje nie nawracają, czy nastąpiła poprawa parametrów zdrowotnych. 

Warto również przypomnieć, że zdrowa krew to element silnego układu odpornościowego

Jak wygląda pobieranie próbki krwi do badań?

To badanie inwazyjne, którego niektórzy wyjątkowo nie lubią, a wręcz się go boją. Ale nie ma się czego bać – ukłucie trwa tylko sekundę i jest naprawdę nieznaczne.

Na badanie najlepiej przyjść z samego rana, na czczo, unikać nadmiernego wysiłku tuż przed badaniem. Gdy usiądziesz, pielęgniarka obejrzy Twoje żyły w zgięciu przedramienia, ewentualnie na grzbiecie dłoni i wybierze tę najlepiej widoczną.

Następnie założy powyżej łokcia opaskę uciskową, która sprawi, że żyła stanie się nabrzmiała. Przetrze miejsce wkłucia chusteczką antyseptyczną, aby je odkazić i wkłuje igłę pod niewielkim kątem – możesz wtedy poczuć nieprzyjemny krótkotrwały ból. Następnie pod igłę wepnie fiolkę i zaczeka, aż zgromadzi się w niej odpowiednia ilość krwi.

Po wszystkim nakaże ucisnąć rankę sterylną gazą i po kilku minutach, gdy rana zasklepi się – naklei plasterek. Całość trwa zaledwie kilka minut i nie jest tak straszna, jak się może wydawać niektórym! W przypadku niemowląt nakłuwa się ich piętę lancetem, po czym ściska, aby do fiolki spłynęła niewielka ilość krwi. 

Jakie parametry są badane?

W morfologii pełnej bierze się pod uwagę 5 najważniejszych parametrów:

  • RBC – liczbę czerwonych krwinek (w milionach komórek na mikrolitr krwi)
  • Hemoglobinę HGB (w gramach na decylitr lub milimolach na litr)
  • Hematokryt HTC – procent wysycenia krwi hemoglobiną (wyrażony w procentach)
  • WBC – liczba białych krwinek (liczba komórek na litr)
  • Płytki krwi PLT (liczba komórek na mikrolitr)

Z jakimi normami krwi można się spotkać?

W przypadku mężczyzn i kobiet parametry krwi mają nieco inne normy, podobnie jak u dzieci i dorosłych.

Dlatego badania są kwestią indywidualną i nigdy nie należy porównywać swojego wyniku do cudzego. Ogólne normy są następujące – odpowiednio dla kobiet i mężczyzn:

  • RBC: 3,9-5,6 / 4,5-6,5
  • HGB: 6,8-9,3 / 7,4-10,5
  • HTC: 37-47% / 40-51%
  • WBC: 4,1-10,9 dla obu płci
  • PLT: 140-440 dla obu płci

Jak widać, widełki norm są dosyć szerokie. Dlatego też nie każde minimalne odchylenie od tej granicy musi być uważane za zły objaw.

Co może wykryć badanie krwi?

To podstawowe badanie, które może powiedzieć bardzo wiele na temat stanu zdrowia bądź choroby pacjenta. Tak naprawdę trzeba się jednak dokładnie w nie wczytać, aby móc z niego wyciągnąć jakiekolwiek wnioski. To pozostawiamy lekarzom. Warto jednak wiedzieć, że na podstawie odchyleń od normy lekarz może podejrzewać:

  • Niedobory – głównie żelaza, ale też innych witamin i minerałów
  • Zaburzenia krwawienia i krzepnięcia
  • Kłopoty z sercem
  • Schorzenia autoimmunologiczne
  • Kłopoty ze szpikiem kostnym
  • Nowotwory/raka
  • Infekcje
  • Stany zapalne
  • Nieprawidłowe reakcje na leki

Jakie leki mogą wpłynąć na wynik badania krwi?

Niektóre leki wpływają bezpośrednio na liczebność krwinek, rozrzedzają lub zagęszczają krew.

Dlatego też lekarz, zanim wyśle Cię na badanie, zapyta o wszystkie leki, które aktualnie przyjmujesz lub przyjmowałeś w ostatnim czasie.

Należy go o nich poinformować, aby wziął pod uwagę skutki ich zażywania przy interpretacji wyników. Jakie to leki?

– kortykosteroidy

– chinidyna

– diuretyki

– heparyna

– klozapina

– antybiotyki

– sulfonamidy

– leki przeciwhistaminowe

– leki przeciwdrgawkowe

– chemioterapeutyki

Czy dietą można poprawić swoje wyniki badań krwi?

To bardzo szerokie zagadnienie. Rzeczywiście, wiele pokarmów ma właściwości przeciwzapalne.

Dlatego też dbając o dietę pełną kwasów omega-3, witamin, minerałów i przeciwutleniaczy możesz w nieznaczny sposób redukować stany zapalne w organizmie, i tym samym minimalizować liczbę białych krwinek świadczących o obecności zapalenia.

Jeśli jednak cierpisz na leukopenię, czyli niedobór białych krwinek, niestety dieta nie pomoże w wyleczeniu tej choroby. Może ona świadczyć o rozwijaniu się białaczki. 

Poprzez dietę bogatą w żelazo, kwas foliowy i witaminę B12 dbasz o prawidłowy poziom erytrocytów i związanych z ich jakością parametrów swoich badań krwi. 

Morfologia to podstawowe badanie jakościowe Twojej krwi. Nieprawidłowe wyniki badań mogą być dla lekarza swoistym alarmem, który skłania do dalszej diagnostyki i podjęcia leczenia. Badanie krwi jest łatwo dostępne – lekarze bez problemu zlecają je nawet osobom nie wykazującym żadnych objawów chorobowych.

Możesz je zrobić również prywatnie – kosztuje zaledwie kilkanaście złotych. Wykonanie morfologii raz na pół roku, a minimalnie raz do roku, może Ci pomóc wykryć wiele schorzeń we wczesnej fazie rozwoju. Tym samym kontrolując stan swojej krwi przyczyniasz się do zachowania dobrego stanu zdrowia przez długi czas!