Czy suplementacja witaminą D może zmniejszyć ból w różnych częściach ciała?

Czy witamina D leczy ból?

Ból jest pojęciem tak szerokim, a jednocześnie doskonale każdemu znanym, że powstały specjalne kliniki leczenia bólu, są również lekarze specjalizujący się właśnie w tym symptomie. Bo też trzeba przyznać, że choć jest to zaledwie symptom poważniejszej dolegliwości, to nie wolno go bagatelizować. W niektórych badaniach skuszono się nawet na zbadanie właściwości witaminy D pod nieznanym dotąd kątem, a mianowicie pod względem jej zdolności do uśmierzania bólu. Czy rzeczywiście może ona pomagać?

Czym jest ból, jak i kiedy się objawia?

Ból jest odczuciem czysto subiektywnym, do którego oceny często służy lekarzom skala bólu. Jest to po prostu prośba o ocenę przez pacjenta natężenia bólu, w skali od 1 do 10. Ta ocena pozwala lekarzowi ocenić, jak bardzo wrażliwy na ból jest pacjent, i jakie leki przeciwbólowe należy mu dopasować. Są osoby o bardzo niskim progu bólu, które bardzo źle znoszą nawet klasyczny ból głowy, czy rekonwalescencję po operacjach. Są też takie, które normalnie funkcjonują nawet z przewlekłym bólem nie uskarżając się na niego zanadto. 

Ból w procesie ewolucji powstał po to, aby osoby doświadczające go zostały natychmiast zaalarmowane, że należy zaprzestać robienia czegoś, co ten ból sprawia, by nie pogarszać uszkodzenia ciała. Lub, że należy się przebadać i leczyć przyczynę bólu, którą może być na przykład stan zapalny. Jest on jednak specyficzną reakcją receptorów czuciowych objawiającą się na wiele różnych sposobów. Inaczej boli oparzenie od ognia, inaczej uderzenie głową w kant szafki, a jeszcze inaczej stan zapalny żołądka. To również bardzo ważne – dzięki umiejętności lokalizacji źródła bólu oraz scharakteryzowania go, lekarzowi może być łatwiej zdiagnozować jego przyczynę. 

Co to jest ból przewlekły?

Ból przewlekły charakteryzowany jest jako ten, który nie ustępuje po około 3 miesiącach, czyli czasie potrzebnym zwykle na wygojenie się chorej tkanki. Przewlekłe dolegliwości bólowe związane są ze zmianami chemicznymi, autonomicznymi i funkcjonalnymi całego układu nerwowego. Zwykle powodowane są przez przewlekłe, niewyleczone stany zapalne lub uszkodzenia układu nerwowego. Zdarzają się też, na przykład przy reumatoidalnym zapaleniu stawów, bóle trwające przewlekle (stale), ale pojawiające się od czasu do czasu i trwające stosunkowo krótko, niczym epizody. 

Co ma wspólnego witamina D z bólem?

Główna rolą witaminy D w organizmie jest gospodarka wapniowa, czyli głównie wzmacnianie kości. Jednakże wapń jest bardzo ważnym czynnikiem w funkcjonowaniu układu nerwowego. A zatem w przypadku niedoborów witaminy D w organizmie, może wzrosnąć podatność na dolegliwości bólowe. Niedobory tej witaminy mogą też wpłynąć na obecność przewlekłych stanów bólowych. Witamina D wpływa na przewodnictwo bólu, a także na zdrowie i poprawne funkcjonowanie układu nerwowego, sygnalizację zapalną i aktywację układu immunologicznego do walki. 

Czy witamina D pomaga w leczeniu bólu?

Aby uzyskać odpowiedź na to pytanie, przeprowadzono metaanalizę 19 badań z udziałem 3436 dorosłych osób, z których większość stanowiły kobiety. Były to osoby doświadczające różnego rodzaju bólu: bóle mięśni szkieletowych, bóle menstruacyjne, bóle w fibromalgii czy zwyrodnieniu stawów. W zależności od rodzaju bólu konieczne było zastosowanie nieco inne skali porównawczej. Osobom badanym podawano suplementy witaminy D lub placebo i proszono je o ocenę natężenia bólu przed podjęciem badania, oraz po nim. W końcowym rozrachunku badano także wpływ witaminy D na średnią ocenę natężenia bólu po minimum 4 tygodniach badania. 

Rezultaty badań były następujące: w 8 z nich wykazano, że suplementacja witaminą D przynosi o wiele lepsze rezultaty w kwestii leczenia bólu, niż podawanie placebo, i to aż o 5,7%. Gdy przeanalizowano podgrupy badanych, okazało się, że znacznie skuteczniej witamina D uśmierzała ból, u osób hospitalizowanych z powodu bólu, niż u osób normalnie funkcjonujących w społeczeństwie. Nie wykazano ponadto znaczących różnic pomiędzy stosowaniem witaminy D krótkoterminowym (do 6 miesięcy), a długoterminowym (powyżej 6 miesięcy). Nie zostały jednak przeprowadzone dość szeroko zakrojone badania pokazujące wpływ wysokości dawki powyżej lub poniżej 1000 IU na poprawę stanów bólowych. Nie wykazano też (z uwagi na zbyt mało danych) różnic między suplementacją witaminy D₃ lub D₂ na odczucia bólowe osób badanych. 

Jak witamina D wpływa na zmniejszanie bólu?

Powyższe badanie wskazuje jednoznacznie na to, że witamina D może mieć istotne znaczenie w terapii przewlekłego bólu, a jej niedobory u osób cierpiących na systematyczne i ciągłe bóle mogą przyczynić się do pogłębienia cierpienia. Dlatego też w przypadku osób borykających się z przewlekłymi bólami spowodowanymi różnymi chorobami i stanami zapalnymi, warto włączyć do diety suplementacje witaminą D w celu skuteczniejszego i szybszego wyleczenia. 

A w jaki sposób witamina D odgrywa tak istotną rolę w przewodnictwie nerwowym? Otóż, jest ona sterydem neuroaktywnym, który moduluje neuroprzekaźniki acetylocholiny, serotoniny oraz dopaminy, wpływając na komunikację nerwową. Aktywuje również różne systemy przekazywania sygnałów nerwowych, poprzez napływ wapnia i uwalnianie go z magazynów komórkowych. Dodatkowo, wpływa ona na zwiększenie syntezy białek wpływających na rozwój i funkcjonowanie neuronów. Przewlekły ból jest związany ze zmianami chemicznymi i funkcjonalnymi w całym układzie nerwowym. Dlatego właśnie witamina poprzez swoje neuroprotekcyjne działanie ochrania i stymuluje przewodnictwo nerwowe, nie dopuszczając do pogłębiania się odczuć bólowych. Dodatkowo, witamina D wchodzi w interakcje z układem odpornościowym i powoduje minimalizowanie stanu zapalnego. Konkretnie, hamuje COX-2, czyli zmniejsza proces powstawania prostaglandyn prozapalnych, będących czynnikiem bólu. Ma to znaczenie porównywalne do działania niesteroidowych leków przeciwzapalnych. 

Czy słońce pomoże w leczeniu bólu?

Wygrzewanie się w promieniach słońca bardzo korzystnie wpływa między innymi na zwiększenie syntezy witaminy D w komórkach skóry, co jest głównym pozadietetycznym źródłem jej obecności w organizmie. Słońce daje też uczucie relaksu, wytwarzając w organizmie hormony zadowolenia, które między innymi charakteryzują się działaniem łagodzącym w stanach bólowych. Okazuje się nawet, że osoby chorujące na fibromalgię i opalające się na specjalnych łóżkach w solarium, wzbogaconych w lampy UV, odnoszą pozytywne korzyści z takich kąpieli słonecznych. 

Jeśli więc chcesz cieszyć się życiem bez bólu, korzystaj nie tylko z suplementacji witaminą D, ale również z dobrodziejstwa słońca, a zimą z dobrej jakości łóżek w solarium. W przypadku przewlekłych schorzeń przebiegających z częstymi bólami, na przykład kostno-stawowymi, mięśniowymi, różnego rodzaju nerwobólami czy bólami kręgosłupa, taka terapia wspomagająca tradycyjne leczenie jest w stanie doprowadzić codzienne życie do stanu „względnie znośnego”, kiedy możliwe będzie również uczęszczanie na rehabilitację ruchową, czy po prostu zwyczajne funkcjonowanie na co dzień bez towarzyszącego każdej czynności bólu.