Jak rozpoznać zaburzenia odżywiania? Podjadanie emocjonalne, Anoreksja, Bulimia, Ortoreksja

Zaburzenia odżywiania dotyczą sporej części populacji polskiej i najczęściej występują u nastolatków. Biorąc pod uwagę ogół nastolatków, chłopców i dziewcząt, problem ten może dotyczyć 1-2% populacji.

Zaburzenia odżywiania dotyczą głównie młodych dziewcząt, nieakceptujących swojej sylwetki. Abstrahując od przyczyn występowania anoreksji, bulimii, picy, zaburzeń przeżuwania czy ortoreksji, czyli najpopularniejszych zaburzeń odżywiania, przeanalizujemy dzisiaj ich objawy. 

Dlaczego powinieneś znać objawy zaburzeń odżywiania?

Kult sylwetki jest w dzisiejszych czasach potężny. Zewsząd atakuje się nas zdjęciami idealnie szczupłych, wyrzeźbionych modelek i modeli i większość pragnie być tacy jak oni.

Zdajemy się nie dostrzegać, że osoby te zarabiają swoim ciałem, mają na nie czas i pieniądze oraz warunki, aby skupić się na swoim wyglądzie. Poza tym – używają wszelkich znanych zabiegów, byle na zdjęciach wyglądać jak najkorzystniej. 

Oglądając te zdjęcia, a potem siebie w lustrze można odnieść niefajne wrażenie, że się nie wygląda tak, jak by się chciało wyglądać. O ile dorośli ludzie są w stanie jeszcze przejść nad swoją sylwetką do porządku dziennego, o tyle u nastolatków zaburzenia odżywiania są szczególnie niebezpieczne.

Młode osoby są bardziej podatne na wpływy środowiska i niezwykle wrażliwe, nieodporne na krytykę. Znając popularne objawy zaburzeń żywienia typowo związanych pragnieniem szczupłej sylwetki, można wcześnie wykryć objawy zaburzeń u swoich bliskich i ustrzec ich przed poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi i społecznymi tych chorób. 

Anoreksja

To najpopularniejsze zaburzenie odżywiania, zwane też jadłowstrętem. Zaczyna się niewinnie – chorująca osoba zaczyna jeść coraz mniejsze porcje, je coraz rzadziej, przechodzi na rygorystyczne diety.

Z biegiem czasu można zaobserwować, że bardzo szybko traci na wadze, a mimo drastycznego chudnięcia wciąż nie zaprzestaje diety. Oto symptomy choroby:

• Wyjątkowo rygorystyczne ograniczenie pokarmów (na przykład sałata, pomidory i woda)
• Niedowaga
• Zniekształcony obraz w lustrze – osoba ta wciąż postrzega siebie jako grubą
• Paniczny strach przed zjedzeniem czegoś tłustego, przed przybraniem na wadze
• Obsesyjne myślenie i mówienie o dietach, odchudzaniu, szczupłości
• Osoba chora swoje poczucie własnej wartości opiera na byciu szczupłą
• Osoba traci zainteresowanie swoimi pasjami, a wręcz brakuje jej na nie siły
• Unikanie jedzenia publicznie, wśród innych osób
• Po kryjomu wyrzucanie jedzenia, które się dostaje (na przykład na imieninach u cioci)
• Mogą się pojawić zaburzenia obsesyjno-kompulsywne

Jadłowstręt początkowo objawia się zmniejszoną chęcią na jedzenie posiłków. Z czasem przybiera formę faktycznego obrzydzenia do jedzenia.

Osoba chora na anoreksję wymaga wsparcia lekarzy i psychiatrów, ponieważ posiłki wzbudzają w niej autentyczną niechęć i obrzydzenie. Anorektyka nie wyleczymy wpychając mu jedzenie na siłę – jego organy wewnętrzne mogą nie być w stanie nagle przyjąć normalnych porcji jedzenia.

Trzeba pamiętać, że osoba chora na anoreksję jest skrajnie wycieńczona i zagłodzona – wymaga powolnego karmienia pod specjalistyczną opieką. 

Kompulsywne objadanie się

Osoby, które nie kontrolują ilości ani jakości spożywanego pożywienia, mogą cierpieć na zaburzenie polegające na kompulsywnym objadaniu się. Często granat w postaci niekontrolowanego czyszczenia lodówki wybucha u nich, gdy wydarzy się coś przykrego – ktoś brzydko się do nich odezwie, dostaną złą ocenę, popełnią gafę w miejscu publicznym.

Aby sobie wynagrodzić poczucie wstydu i upokorzenia, sięgają do lodówki i zajadają swoje smutki. Często w taki sposób reagują na sytuacje stresujące.

Zwykle wtedy pochłaniają dużo większe porcje jedzenia niż inne osoby i kończą jeść dopiero, gdy zaczną odczuwać ból brzucha. Zdarza im się ukrywać swoje napady głodu i jeść w ukryciu.

To one często podejmują różne głodówki i restrykcyjne diety, gdyż najczęściej takie kompulsywne objadanie się kończy się otyłością. Dodatkowo, takie osoby jedzą, ale jedzenie nie poprawia ich nastroju, a wręcz przeciwnie – obniża samoocenę, powoduje wstyd i wyzwala poczucie winy. 

Objawy kompulsywnego jedzenia:

• Zjadanie przesadzonych porcji posiłków na raz
• Zjadanie wszystkiego, co jest dostępne, bez względu na apetyt
• Kończenie posiłków dopiero w sytuacji krytycznego przejedzenia
• Kompulsywne posiłki mają miejsce zwykle po sytuacjach stresujących, nieprzyjemnych
• W trakcie i po posiłkach pojawia się poczucie wstydu i winy
• Osoba chora spożywa wiele posiłków w samotności, zaczyna się kryć przed domownikami
• Bardzo często to zaburzenie odżywiania występuje u mężczyzn i osób starszych

Bulimia

Jest to kolejne ze znanych zaburzeń odżywiania, polegające na niekontrolowanym „wpychaniu” w siebie jedzenia, bez względu na preferencje smakowe, odczucie głodu czy apetyt.

Bulimia charakteryzuje się niekontrolowanymi napadami jedzenia, po których następują tak silne wyrzuty sumienia i wstręt do siebie, że osoba chora prowokuje wymioty.

Jest to zwykle osoba szczupła – najada się do rozpuku, by sprawić sobie chwilową przyjemność, ale nie dopuszcza do wchłonięcia się składników odżywczych z posiłku, aby nie przytyć. 

Jak rozpoznać bulimię?

• Osoby chore zwykle cechują się szczupłą sylwetką, ale panicznie boją się by nie przytyć. Przy tym szczególnie dużo jedzą, nie odmawiając sobie niczego, co może wydawać się dziwne
• Bulimika często można przyłapać na wymiotowaniu
• Szkliwo bulimika jest zniszczone przez działanie kwasów
• Chory ma zniszczone zęby, często cierpi na bóle i stany zapalne gardła (działanie kwasów żołądkowych na jamę ustną i gardło)
• Cierpi na zaburzenia równowagi wodno-elektrolitowe na skutek częstych wymiotów. Jest narażony na udary mózgu i zawały serca

Zaburzenia przeżuwania

Jest to choroba bardzo specyficzna i niezwykle rzadka, o nieznanej dotąd etiologii.

Mówi się jednak o szczególnej wrażliwości żołądka na bodźce, występującej w trakcie posiłku.

Schorzenie objawia się tym, że chory w trakcie posiłku przeżuwa, połyka pokarm, a następnie bez prowokowania wymiotów pokarm ten powraca u niego z powrotem do jamy ustnej, gdzie jest ponownie przeżuwany.

Czasem regurgitację, czyli ponowny powrót kęsów do jamy ustnej poprzedza skurcz mięśni brzucha albo odbijanie. 

Chorobie tej mogą towarzyszyć nudności, zaparcia, odbijanie, zgaga, biegunka. W przypadku młodych osób obserwuje się chorobę często po nagłym spadku masy ciała.

W przypadku osób, które chorują na zaburzenia przeżuwania, a nie stwierdzono u nich upośledzenia umysłowego, należy prowadzić terapię behawioralną, polegającą na stosowaniu technik relaksacyjnych i leków przeciwdepresyjnych.

Jeśli choroba zostanie rozpoznana późno i poczyni znaczne spustoszenia w organizmie, może być konieczne żywienie dojelitowe. 

Pica

To kolejne specyficzne zaburzenie odżywiania. Polega ono na nagłej, nieprzepartej chęci spożywania produktów niespożywczych: kredy, papieru, mydła itp.

Najczęściej występuje u osób niepełnosprawnych intelektualnie, osób z ciężkimi niedoborami żelaza i cynku oraz u kobiet w ciąży.

Niestety, niekontrolowana może powodować zatrucie, niedożywienie oraz uszkodzenie przewodu pokarmowego.

Osoby chore łatwo jest rozpoznać po tym, że zjadają rzeczy nienadające się do spożycia. 

Ortoreksja

Jest zaburzeniem odżywiania, które z początku raczej nie budzi niepokoju, ani u osoby chorej, ani u jej bliskich.

Jest to bowiem obsesja na punkcie zdrowego żywienia. Zaczyna się zwykle niewinnie, od przejścia na wegetarianizm czy weganizm, dokładniejszego czytania etykiet na produktach.

Z czasem osoba chora zaczyna wymuszać na innych osobach zmianę stylu żywienia, obsesyjnie mówi i myśli tylko o tym. Nie jest w stanie zjeść nic przetworzonego, czy choćby z niepewnego źródła.

W jej domu znajdują się wyłącznie organiczne produkty najwyższej jakości. Jest to zaburzenie, ponieważ prowadzić może do nadmiernej utraty masy ciała, a nawet niedożywienia spowodowanego restrykcyjnym ograniczeniem dotyczących spożywanych produktów.

Poza tym, zaburzenie to prowadzi do utrudnienia kontaktów z osobą chorą, w pewnym sensie izoluje ją od innych osób. 

Jakie mogą być inne zaburzenia?

Tak naprawdę wszystko, co objawia się nadmiernym dbaniem o swój sposób żywienia, aż do przesady, jest zaburzeniem. Na przykład stosowanie nadmiernej ilości środków przeczyszczających jest zaburzeniem u osób, które nie hamują swojego nadmiernego jedzenia, ale nie chcą przytyć.

Podobnie z osobami, które nadmiernie ćwiczą, wyciskając z siebie siódme poty na siłowni, byleby tylko nie musieć sobie odmawiać sutych posiłków.

Są również stany zaburzeniowe, które niewątpliwie nie mogą być uznane za normalność, ale też nie podpadają pod żadne z kryteriów rozpoznania anoreksji czy bulimii. 

Czy zauważasz któryś z objawów anoreksji, bulimii czy innych zaburzeń u kogoś ze swoich bliskich? A może sam czujesz, że Twoje odżywianie się zaczęło mieć nad Tobą większą kontrolę, niż Ty nad nim?

Nie zwlekaj ze zgłoszeniem się po pomoc, czy porozmawianiem z osobą chorą! Zaburzenia odżywiania w większości zaczynają się w głowie, ale z biegiem czasu mogą bardzo poważnie uszkodzić całe ciało! 

Referencje

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3409365/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26754944
https://rarediseases.info.nih.gov/diseases/7594/rumination-disorder