Wirusowe zapalenie żołądka i jelit zwane jest potocznie grypą żołądkową, choć wirusy grypy nie mają z nim nic wspólnego. Za objawy tej choroby odpowiadają rotawirusy, adenowirusy lub norowirusy, a także astrowirusy. 

Czym charakteryzuje się grypa żołądkowa?

Jest to typowa choroba zakaźna przenoszona drogą kropelkową – przez zakażoną żywność lub kontakt z innym chorym. Bardzo szybko rozprzestrzenia się w zbiorowych placówkach, takich jak przedszkola, żłobki, domy opieki. Objawy pojawiają się szybko, w ciągu maksymalnie dwóch dni od zarażenia. Rozpoczynają się one nagle. Porównanie grypy żołądkowej do zatrucia w tytule nie jest przypadkowe, ponieważ ta choroba daje takie same objawy pokrywające się ze sobą w przypadku wszystkich rodzajów wirusów wywołujących ją. Przypominają one typowe zatrucie pokarmowe i obejmują wszystkie symptomy żołądkowo-jelitowe:

W zależności od typu wirusa, który wywołał chorobę, można wyróżnić jeszcze symptomy dodatkowe. Przypominają one typowe objawy grypy:

  • Bóle głowy
  • Gorączka
  • Bóle mięśni
  • Osłabienie
  • Pocenie się
  • Utrata apetytu

W przypadku wirusowego zapalenia żołądka i jelit dość istotną informacją jest fakt, że objawy rozwijają się dosyć szybko. Od osoby całkowicie dobrze się czującej i w pełni sił do pełnego rozwinięcia objawów i osłabienia upływa niewiele czasu – zwykle kilka godzin. 

Objawy dodatkowe w zależności od rodzaju wirusa

  • Norowirus powoduje oprócz nudności, wymiotów i biegunek, również bóle brzucha. Jest to najbardziej zaraźliwy wirus, najczęściej powodujący wirusowe zapalenie żołądka i jelit. Szczyt zachorowań przypada na zimę – od listopada do kwietnia. 
  • Rotawirus dotyczy najczęściej dzieci i niemowląt. Najczęściej obserwuje się epidemie spowodowane przez niego od grudnia do czerwca. Objawami zakażenia jest bardzo wodnista biegunka, wymioty i brak apetytu.
  • Adenowirus. Oprócz objawów żołądkowo-jelitowych pojawiają się takie objawy jak zapalenie spojówek, katar i kaszel. Najczęściej chorują dzieci w wieku żłobkowo-przedszkolnym.
  • Astrowirus charakteryzuje się biegunką, bólami głowy, brzucha, i często prowadzi do szybkiego odwodnienia. Z reguły ustępuje szybko – w ciągu dwóch lub trzech dni.

Kiedy do lekarza? 

Po wizycie u lekarza, stwierdzenie grypy żołądkowej zwykle następuje dość szybko – po wstępnym badaniu. Lekarz może dodatkowo zlecić badania kału, aby upewnić się, czy objawy nie są spowodowane chorobą bakteryjną lub pasożytniczą, gdy ma podstawy do wątpliwości. Dla pacjenta najbardziej komfortowym i w zasadzie nieuniknionym rozwiązaniem jest pozostać w domu natychmiast po zaobserwowaniu pierwszych objawów. Ze względu na ryzyko rozprzestrzeniania się wirusa, korzystniejszym wyjściem jest zamówienie wizyty domowej. W przypadku silnych osób dorosłych nie musi ona być konieczna. Tę chorobę w ciągu kilku dni można przechorować aż do pełnego wyzdrowienia. 

Leczenie grypy żołądkowej

Po wizycie lekarza można zdziwić się, gdy nie zapisze on żadnych konkretnych leków. Tak naprawdę nie istnieją lekarstwa, które pomagałyby zwalczyć grypę żołądkowych. To jedna z tych chorób, które trzeba po prostu przechorować. Nie oznacza to jednak, że można swobodnie wrócić do codziennych obowiązków. Zresztą, z uwagi na częste biegunki, wymioty i osłabienie, nie byłoby to możliwe. Leczenie tej choroby polega na wypoczywaniu, unikaniu wysiłku, przyjmowaniu płynów z elektrolitami, aby zapobiec odwodnieniu, i racjonalnym żywieniu. Szczególnie należy pilnować wówczas samopoczucia dzieci i osób starszych oraz osób o osłabionej odporności – one są bardziej podatne na odwodnienie i dla nich zwykła grypa żołądkowa może przeistoczyć się w groźne dla zdrowia powikłania. 

Odżywienie i nawadnianie w trakcie grypy żołądkowej

Nie stosuje się leków przeciwwirusowych w przypadku grypy żołądkowej, ponieważ sposób przebiegu tej choroby w większości przypadków powoduje całkowite uzdrowienie w ciągu kilku dni. Do lekarza należy się udać, gdy w kale pojawi się krew, albo biegunka utrzymuje się dłużej niż trzy dni. Z reguły ta choroba trwa 1-10 dni. Czas trwania choroby zależy głównie od stanu zdrowia pacjenta, jego wytrzymałości fizycznej, odporności oraz rodzaju wirusa. 

Pierwszego dnia wystąpienia objawów organizm oczyszcza się poprzez biegunki i wymioty. Wówczas sam nie sygnalizuje potrzeby jedzenia, a ewentualne próby nakarmienia pacjenta zazwyczaj kończą się wymiotami. Lepiej ich więc unikać. Koniecznie należy wówczas podawać pacjentowi dużą ilość wody z elektrolitami – aby uniknąć odwodnienia. Pojenie trzeba wymuszać nawet gdy pacjent nie ma ochoty pić. Drugiego dnia poza piciem wody można próbować podawać niewielkie ilości pożywienia – suchary, kleiki, aby żołądek zaczął prawidłowo pracować. Lepsze będą częstsze, a mniejsze porcje – o ile pacjent ich nie zwraca. Trzeciego dnia należy wdrożyć lekkostrawną dietę, złożoną na przykład z gotowanego kurczaka i warzyw na parze, kleików, lekkich bułek z twarożkiem. Warto zaopatrzyć się także w preparaty apteczne z elektrolitami i glukozą. Pozwalają one uzupełnić poziom wody, elektrolitów i energii. 

Profilaktyka wirusowego zapalenia żołądka i jelit

Pamiętajmy, że częste mycie rąk i przestrzeganie zasad higieny to nie są tylko puste słowa powtarzane dzieciom, aby szybciej nauczyły się dbać o siebie we własnym zakresie. To nasz wkład w to, aby jak najrzadziej chorować i nie obciążać niepotrzebnymi dolegliwościami swojego organizmu. Częste mycie rąk, głównie po wyjściu z toalety i przed jedzeniem, to absolutne minimum. Używanie chusteczek higienicznych jednorazowych, rękawiczek lateksowych i maseczek na usta gdy potrzeba, zdecydowanie pomaga okroić zasięg występowania wirusa. Ważnym elementem profilaktyki u dzieci są szczepienia ochronne, w szczególności przeciw rotawirusowi. To tak naprawdę bardzo niewielki wkład w zdrowie naszego dziecka i w to, aby w przyszłości nie zachorowało na tę przykrą chorobę. Bardzo ważne jest to, że jeszcze kilka dni po ustąpieniu objawów, można rozsiewać wirusy. Dlatego ważne jest, aby w pełni wykorzystywać zwolnienie lekarskie i nie przebywać między ludźmi nawet gdy objawy miną. Należy też częściej korzystać z mydeł antybakteryjnych i specjalnych żeli dezynfekujących do rąk, aby minimalizować rozprzestrzenianie się choroby na innych ludzi. 

Referencje

https://www.healthychildren.org/English/health-issues/conditions/infections/Pages/Adenovirus-Infections.aspx

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/PMHT0024804/

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/viral-gastroenteritis/symptoms-causes/syc-20378847

https://www.cdc.gov/norovirus/trends-outbreaks/worldwide.html

https://www.niddk.nih.gov/health-information/digestive-diseases/viral-gastroenteritis