Warzywa psiankowate i dyniowate – czym się charakteryzują?

Cały bogaty arsenał warzyw, którymi zajadamy się przez cały rok, możemy podzielić na różne grupy, które różnicują poszczególne warzywa pod względem morfologicznym lub pod względem ich właściwości. Warzywa psiankowate oraz dyniowate są dwiema charakterystycznymi grupami, które każdy z nas doskonale zna i lubi wykorzystywać w swojej kuchni. Przyjrzyjmy się im bliżej.

Warzywa psiankowate

Są to rośliny, których jedną z cech charakterystycznych jest wytwarzanie alkaloidów, czyli substancji, które w dużej ilości mogą być toksyczne. Zadaniem tych substancji jest ochrona rośliny przed zjadaniem jej przez zwierzęta czy owady. Stąd też psiankowate należą do roślin bardzo silnych, łatwych w uprawie, rosnących w wielu miejscach.

W skład związków alkaloidowych występujących w nich jako „naturalne pestycydy” wchodzą:

Solanina 

To związek toksyczny występujący w zielonych, niedojrzałych częściach ziemniaków. Dużo mniej tej substancji zawierają ziemniaki dojrzałe, bez zielonego nalotu, oraz poddane obróbce termicznej. Zatrucie solaniną powoduje przede wszystkim zaburzenia czynności przewodu pokarmowego, silne bóle brzucha.

Tomatyna

Jest związkiem występującym głównie w pomidorach. Wywołuje ona głównie dolegliwości przewodu pokarmowego oraz wpływać może na zespół cieknącego jelita, a także może powodować bóle głowy. Właściwości toksyczne tomatyny zmniejszają się po obróbce termicznej. Występuje ona głównie w pomidorach zielonych, razem z solaniną.

Kapsaicyna

Jest związkiem występującym w papryczkach ostrych oraz w pieprzy cayenne i odpowiada za pikantny smak tych produktów. W niewielkich ilościach kapsaicyna może wpływać pozytywnie na niszczenie komórek nowotworowych. W dużych ilościach niestety ma działanie toksyczne. Może powodować podrażnienie receptorów bólowych i w efekcie wywoływać bóle różnych części ciała. Przedawkowanie może powodować konwulsje, kłopoty z oddychaniem i sinienie, aż do śmierci. Jednak z powodu nadmiernie palącego uczucia po spożyciu kapsaicyny spożycie ilości śmiertelnej z pokarmem wydaje się być mało prawdopodobne.

Lektyny

Spożywane w dużych ilościach mogą powodować podrażnienie błony przewodu pokarmowego i rozszczelnienie jelit.

Do warzyw psiankowatych należą:

Papryczka ostra chilli

To niewielkich rozmiarów, intensywnie czerwona papryczka o cienkim miąższu i dużej ilości pestek.

Choć jej bardzo intensywny, pikantny smak nie każdemu odpowiada, to warto polubić tę papryczkę ze względu na korzyści zdrowotne, jakie daje. Chilli może być dobrym składnikiem diety osób odchudzających się, ponieważ przyspiesza odchudzanie.

Co więcej, zapobiega nowotworom, a nawet pomaga oczyszczać drogi oddechowe w stanach przeziębienia! Może więc zamiast standardowego rosołku na przeziębienie prawdziwym „uzdrawiaczem” powinna stać się miska gulaszu węgierskiego?

Działa też korzystnie na organizm poprzez obniżanie poziomu cholesterolu oraz działanie przeciwzakrzepowe.

Pomidor czerwony 

Zawiera sporo witamin, minerałów oraz likopenu, który nadaje mu czerwoną barwę oraz działa przeciwutleniająco.

Pomidory są także pełne potasu, który wspomaga pracę serca. Są niezastąpionym składnikiem wielu potraw dzięki charakterystycznemu kwaskowatemu smakowi i możliwości przyrządzania na wiele różnych sposobów.

Pomidor pomarańczowy

Choć nie zawiera dużo likopenu, czyli czerwonego barwnika-antyutleniacza typowego dla pomidorów z czerwoną skórką, to jest bardzo bogaty w beta-karoten.

Co ciekawe, pomarańczowe pomidory zawierają lepiej przyswajalny likopen, co sprawia, że po ich zjedzeniu przyswajamy go więcej niż po zjedzeniu tych czerwonych!

Pomidor żółty

Ma podobnie jak pomarańczowy mniej likopenu, za to jest również cennym składnikiem witamin i mikroelementów. Co ciekawe, najlepszą przyswajalność składników odżywczych ma właśnie pomidor żółty!

Papryka czerwona

Jest jednym z warzyw najbardziej obfitujących w witaminę C. Poza tym zawiera też mnóstwo potasu, który pomaga w regulacji pracy serca. Papryka pomaga obniżać ciśnienie i chroni prze chorobami układu krążenia. Jest też bardzo cennym źródłem antyoksydantów. Mawia się, że czerwona papryka działa również jak afrodyzjak!

Papryka żółta

Podobnie jak jej czerwona krewna, zawiera mnóstwo antyutleniaczy, witamin, minerałów oraz błonnika. Dodatkowo bardzo korzystnie wpływa ona na funkcjonowanie wzroku.

Papryka zielona

Jest nieco mniej słodka i aromatyczna od czerwonej, co w wielu przypadkach może stanowić zaletę. Oprócz witamin i minerałów oraz przeciwutleniaczy obecnych w pozostałych dwóch kolorach papryk, zielona ma również bogactwo kwasu foliowego, obecnego we wszystkich zielonych warzywach.

Papryka Jalapeño

Mają pikantny smak i doskonale wpływają na poprawę przemiany materii. Dodatkowo przeciwdziałają występowaniu nowotworów oraz hamują apetyt. Są obecne przede wszystkim w daniach kuchni hiszpańskiej, ale nie tylko.

Również w Polsce zyskują na popularności dzięki swojemu wyjątkowo ostremu, charakterystycznemu smakowi. Zawierają więcej witamin niż wiele innych owoców i warzyw!

Warzywa dyniowate

Mają wysoką zawartość wody, charakteryzują się dość grubą, błyszczącą skórką oraz miękkim, mięsistym miąższem. Są bardzo popularne w Polsce i na całym świecie, dlatego też tanie i łatwo dostępne. Warto je spożywać przez cały rok w różnych postaciach, ponieważ są niskokaloryczne, zawierają sporo wody, błonnika i składników odżywczych.

Cukinia

Czyli kabaczek jest bardzo chętnie spożywanym w różnych postaciach daniem letnio-jesiennym.

Najchętniej zajadamy się nią w postaci leczo, z dodatkiem papryki, pomidorów, bakłażana i pieczarek. Ma bardzo niski indeks glikemiczny, a ponadto zawiera sporo witamin i minerałów.

Można z niej przygotowywać pyszne niskokaloryczne frytki, czy obtaczać w jajku i panierce, by uzyskać zdrowe słone przekąski, idealne na maratony filmowe.

Ogromnym atutem cukinii jest to, że nie odkładają się w niej metale ciężkie z gleby, więc możemy ją jeść bez obaw o zanieczyszczenie metalami ciężkimi!

Ogórek

Ma chrupiący, bardzo wodnisty miąższ i arbuzowaty smak, choć nie zawiera cukru. Doskonale nadaje się nie tylko jako składnik świeżych sałatek i dodatek do kanapek, ale również jako… komponent odświeżającego i orzeźwiającego napoju na lato.

Jeśli wciąż nie wierzysz w ogórkową lemoniadę, to koniecznie spróbuj wkroić do wody mineralnej kilka plasterków ogórka, dołożyć kilka listków mięty i kostek lodu, a zdziwisz się, jak ciekawe może to być połączenie!

Ogórek ponadto zawiera kurkubitacyny, związki odpowiadające za hamowanie rozwoju nowotworu prostaty i trzustki. Zawiera również flawonoidy – kolejne cenne przeciwutleniacze.

Bakłażan

To charakterystyczne warzywo o podłużnym kształcie. Jego skórka ma kolor oberżyny, czyli bardzo ciemnego fioletu i jest niezwykle błyszcząca, zaś miąższ jest jasny i gąbczasty.

Bakłażan jest dość neutralny w smaku, dlatego doskonale komponuje się w postaci smażonej czy pieczonej przyprawiony na milion różnych sposobów, z najróżniejszymi warzywami, mięsem czy rybami.

Zawiera on sporo antocyjanów czyli przeciwutleniaczy, które chronią przed starzeniem i nowotworami. Flawonoidy w nich zawarte z kolei poprawiają wchłanianie witaminy C.

Bakłażan ma dużo błonnika, witamin i minerałów, a także pektyn – dzięki nim czujemy się po spożyciu potraw z bakłażanem syci.

Dynia

Najpopularniejsze z warzyw dyniowatych. Ma ogromne, ciężkie owoce, którymi bardzo chętnie się zajadamy. Miękki, soczysty miąższ można przetwarzać na różnego rodzaju placki, soki, przeciery i zupy, zaś nasiona czyli pestki dyni są pyszną, pełną witamin i minerałów przekąską. W dyni jest bardzo wiele beta-karotenu. Jest to zatem warzywo, które doskonale chroni wzrok, a także skórę, i nadaje skórze pięknego złocistego odcienia po opalaniu.

Spożywanie warzyw psiankowatych i dyniowatych jest bardzo powszechne w naszej codziennej diecie. Warto się z nimi zaprzyjaźnić, ponieważ doskonale smakują i dają nam wiele możliwości zastosowania w kuchni. Są nie tylko smacznym składnikiem potraw, ale również cennym produktem odżywiającym nasze ciało.