Poznaj 12 typów stolców i prawdopodobne ich przyczyny. Żółty, zielony, biały – co to znaczy?

Choć brzmi to nieestetycznie – warto czasem przyjrzeć się zawartości swojego sedesu. Bynajmniej nie po to, by dyskutować później z przyjaciółmi o kolorze lub rozmiarach swojego stolca – wystarczy, że dyskretnie spojrzysz, co znika w otchłani muszli klozetowej i odnotujesz w pamięci ewentualne zmiany, skłaniające do dalszych obserwacji i zmian diety lub ewentualnej wizyty u lekarza.

Ile rodzajów kupy można zrobić?

Każdego dnia, na skutek tego, co zjedliśmy w dniu poprzednim oraz stanu naszego zdrowia, kupa może mieć różną objętość, kolor, a nawet zapach. Może się też delikatnie zmieniać częstotliwość wypróżniania. Zasadniczo powinno się robić 1-3 kupy dziennie, ich struktura powinna być jednorodna, kolor brunatny, a kształt serdelkowaty.

Czasem jednak można być zaskoczonym tym, co ląduje w muszli – kolorem, strukturą, kształtem czy gęstością kupy. Istnieje 12 cech, według których warto obserwować swoją kupę. Czasem może ona zmieniać kształt czy kolor pod wpływem ostatnio zjedzonych pokarmów, czy przebytej choroby. Nie musisz więc natychmiast biec do lekarza, gdy zaobserwujesz, że Twoja kupa pływa na powierzchni, jest wodnista lub ma żółty kolor. Jeśli jednak taki stan trwa powyżej kilku dni – warto udać się do specjalisty, który zleci odpowiednie badania. 

Poznaj 12 typów stolców i prawdopodobne ich przyczyny

Żółty stolec

Jeśli kupa jest bardziej żółta niż brązowa, może to być wynikiem:

• Zjedzenia dużej ilości potraw takich jak: słodkie ziemniaki, marchew, coś zawierającego żółty barwnik spożywczy, czy zabarwionego kurkumą; jeśli łączysz swoją żółtą kupę ze zjedzeniem tego rodzaju produktów – śpij spokojnie, jutro wszystko wróci do normy.
• Przyjmowania leków na chorobę refluksową przełyku;
• Infekcji jelitowej – jeśli oprócz żółtego stolca masz również biegunkę czy gorączkę, prawdopodobnie to jest przyczyną;
• Lambliozy – infekcji wywoływanej przez pasożyta Giardia lamblia;
• Chorób sprzyjających uszkodzeniom ściany jelita, głównie celiakii. Żółty stolec utrzymujący się przez dłuższy czas to czasem również objaw zaburzeń trzustki, wątroby i woreczka żółciowego. W takiej sytuacji żółta kupa jest również tłusta, co jest rezultatem nieprawidłowego trawienia tłuszczów; taki stolec często pieni się, ma bardzo charakterystyczny zapach, unosi się na powierzchni i przykleja do muszli, przez co trudno go spłukać.
  

Zielony stolec

Kupa w tym kolorze pojawia się raczej rzadko. Jej przyczyn może być kilka:

• spożycie dużej ilości warzyw w kolorze zielonym, takich jak szpinak, jarmuż, a także suplementów żelaza czy produktów z dużą ilością zielonego czy fioletowego barwnika spożywczego, może być powodem pojawienia się zielonego zabarwienia stolca. Również duże ilości jagód czy ciemnych winogron mogą zmieniać kolor kupy na zielonkawy. Nie jest to powodem do niepokoju;
• w miarę przesuwania się treści pokarmowej z jelita cienkiego do grubego, na skutek działania na treść pokarmową żółci, może ona zmieniać kolor z żółtego na zielony, by finalnie stać się brązowa. Jeśli spożyjesz duże ilości kawy, papryki chilli czy alkoholu, treść pokarmowa będzie przemieszczać się w jelitach szybciej i nie zdąży przybrać brązowej barwy – kupa pozostanie wówczas zielonkawa;
• wysokotłuszczowa dieta. Przy diecie ketogenicznej spożywa się duże ilości tłuszczu, co prowokuje wydzielanie większych ilości żółci. Nadmiar tej żółci, która nie zdąży zmienić koloru, również może dać efekt w postaci zielonkawej kupy;
• zatrucia pokarmowe lub zaburzenia pracy jelit – w takiej sytuacji pojawiają się jednak również objawy dodatkowe wymagające konsultacji z lekarzem;
• w niektórych okresach ciąży u kobiet mogą pojawić się zielonkawe stolce. W początkowym okresie, kiedy kobiety suplementują żelazo i kwas foliowy, zabarwienie stolca może ulec zmianie. Również pod koniec ciąży trawienie przebiega zwykle szybciej i to może być przyczyną zielonkawej kupy;
• Zielona kupa u niemowląt może pojawić się jako pierwsza – wówczas nazywa się smółką i jest to całkowicie normalny objaw, ustępujący w kilka dni po porodzie. Dzieci karmione piersią mogą mieć zielonkawe stolce na skutek wysokiej zawartości zielonych warzyw w diecie matki, ale również zbyt dużej zawartości chudego mleka kobiecego – gdy podczas karmienia nie udaje się dotrzeć do fazy „głębszej”, w której mleko jest bardziej kaloryczne i tłuste. W takiej sytuacji warto zgłosić się do doradcy laktacyjnego. Zielonkawe stolce u niemowląt lub dzieci mogą też oznaczać alergię na jakiś składnik w diecie dziecka lub matki. Warto to skonsultować z lekarzem.
  

Ciężki, szybko opadający na dno stolec

W takim przypadku stolec zwykle ma dość ciemny kolor, ponieważ dłużej znajduje się w jelitach. Może to być spowodowane zbyt małą podażą błonnika w diecie. Błonnik sprawia, że stolec staje się luźniejszy i lżejszy, a także usprawnia wypróżnienia. Aby poprawić konsystencję swojej kupy i usprawnić proces trawienia oraz wypróżniania, najczęściej wystarczy jeść więcej warzyw, owoców i pełnych ziaren zbóż dostarczających włókna pokarmowego, oraz dbać o odpowiednią ilość płynów w diecie.

Stolec unoszący się na powierzchni wody

Jest to niejako przeciwieństwo stolca ciężkiego – w takiej kupie może znajdować się większa ilość błonnika i gazów unoszących go na powierzchni. Gazy w stolcu powstają gdy spożyje się dużą ilość wzdymających produktów, czy wypije więcej napojów gazowanych. Nie zawsze trzeba ich unikać jak ognia – wystarczy spożywać je w mniejszych porcjach, dbać o dokładne przeżuwanie i jedzenie bez pośpiechu, lub w ostateczności wspierać się suplementami enzymatycznymi poprawiającymi jakość trawienia ciężkostrawnych pokarmów.

Istnieją również inne przyczyny pływających stolców

Nietolerancja laktozy

przy niskim poziomie laktazy ułatwiającej trawienie laktozy w stolcu pojawiają się gazy, które go rozluźniają. Nietolerancja laktozy wymaga konsultacji z dietetykiem i stosowania diety eliminacyjnej

Stosowanie leków zaburzających mechanizm przepuszczalności jelit

Zwykle są to leki na przewlekłe zapalenie trzustki, raka trzustki, kamicę żółciową, czy twardniejące zapalenie dróg żółciowych

Problemy z wchłanianiem tłuszczów

Jeśli stolec jest luźny i wiążesz to z nadmiarem spożytych wcześniej produktów gazowanych lub wzdymających, takie wypróżnienie nie powinno Cię niepokoić, a kupa wróci do normy gdy przestawisz się na lżejszą dietę. Jeśli jednak taki stan trwa tygodniami, a do tego obserwujesz zmiany masy ciała, bóle, gorączkę czy nudności – koniecznie wybierz się do lekarza

Drobne, suche „bobki”

Taka kupa jest ciężka do wydalenia, często wypróżnianie wiąże się z bólem. Taką postać może mieć stolec po dłuższym czasie niejedzenia i niepicia. Może też być skutkiem spożywania zdecydowanie zbyt małej ilości płynów oraz błonnika. W takiej sytuacji niestrawione resztki pokarmowe nie mają szans stworzyć z błonnikiem i wodą luźniejszą kupę, więc z dużym trudem i bardzo powoli przechodzą przez kolejne odcinki przewodu pokarmowego, stając się coraz bardziej zbite i ciemne.

Luźny stolec – biegunka

Ma on zwykle luźniejszą, wręcz wodnista konsystencję i jasny kolor. Taki stolec nie jest powodem do obaw, jeśli kojarzysz go z dietą obfitującą w błonnik, lub na przykład dietą sokową albo zupową, i duża ilością wypitych w ostatnich dniach płynów. Może jednak być objawem infekcji. 

Stolec suchy, zbity – połączony z rzadkimi wypróżnieniami

Jest to oznaka zaparć. Taki stolec występuje rzadziej niż 3 razy w tygodniu, wypróżnienia są ciężkie i bywają bolesne. W przypadku zaparć będących wynikiem błędów dietetycznych zwiększenie podaży błonnika i wody w diecie powinno rozwiązać problem. Gdyby występował nadal pomimo zmiany sposobu żywienia, należy się udać do lekarza i poszukać niedietetycznych przyczyn zaparć – na przykład na tle psychicznym lub somatycznym.

Śluzowaty stolec

Śluz jest w jelitach niezbędny – powleka on ich ściany, ułatwiając tym samym przesuwanie się treści pokarmowej wzdłuż przewodu pokarmowego. Zazwyczaj w stolcu znajduje się go w niewielkich ilościach i jest przezroczysty, ledwo zauważalny. Jeśli zauważasz, że w Twojej kupie znajduje się większa ilość gęstego śluzu, szczególnie w kolorze białym lub żółtym, udaj się do lekarza – przyczyną tego stanu rzeczy mogą być stany zapalne jelita lub podrażnienie jego ścianek.

Ołówkowaty, cienki i długi stolec

Może on być skutkiem nadmiernego parcia podczas wizyty w toalecie. W takiej sytuacji mięśnie odbytnicy kurczą się i powstały otwór jest na tyle wąski, że kupa zmienia swój kształt. Jeśli jednak sytuacja się powtarza, może to być spowodowane różnymi stanami chorobowymi, takimi jak hemoroidy, powiększona prostata, czy rak okrężnicy, prostaty albo odbytnicy. Wówczas należy udać się niezwłocznie do lekarza.

Jasny – szary, biały lub gliniasty stolec

Tym, co sprawia, że stolce mają kolor brązowy są zawarte w nim sole kwasów żółciowych. Blady kolor stolca oznacza, że z jakiegoś powodu ich wydzielanie do przewodu pokarmowego zostało zablokowane. Skontaktuj się z lekarzem, gdy takie stolce będziesz oddawać przez kilka dni, szczególnie gdy będą tłuste, śmierdzące i pływające po powierzchni, lub będą im towarzyszyły inne objawy sugerujące choroby woreczka żółciowego.

Niestrawione cząstki pokarmu w jedzeniu

Może się zdarzyć, że w swoim stolcu prawidłowego koloru i kształtu zaobserwujesz niestrawione resztki. Zwykle dzieje się tak po zjedzeniu kukurydzy, papryki czy winogron. Wynika to z budowy anatomicznej tych produktów – w naszych organizmach brakuje enzymów, które mogłyby pomóc w trawieniu ścian komórkowych niektórych roślin. Spróbuj następnym razem dokładnie i powoli żuć swoje jedzenie, żeby tego uniknąć, ale poza tym nie powinieneś mieć powodów do obaw. Gdyby jednak do niestrawionych resztek w kupie doszły objawy takie jak biegunki czy skurcze żołądka, powinieneś wybrać się do lekarza.

Czerwona kupa

Bardzo często bywa ona przyczyną stresu u osób, które zjadły wcześniej solidną porcję buraczków – zawarte w nich barwniki przedostają się do treści pokarmowej i barwią stolec na czerwono. Może się tak zdarzyć po zjedzeniu dużych ilości produktów barwionych na czerwono, czy soku z żurawiny. Jednak czerwona kupa może być też objawem krwawienia z przewodu pokarmowego i wymaga bezwzględnej wizyty u lekarza. Może się zdarzyć, że kupa nabiera koloru świeżej krwi gdy zostaną uszkodzone naczynia krwionośne wokół odbytu spowodowane hemoroidami.
Krew utajona w stolcu to krew, której nie widać, ponieważ ma kolor brązowy. Można wykonać badanie na obecność krwi utajonej w przypadku podejrzenia różnych schorzeń jelita grubego. 

Jak widzisz – warto czasem spojrzeć w dół na zawartość  swojej muszli klozetowej! Zwrócenie uwagi na kolor, kształt czy strukturę kupy może Ci pomóc zrewidować nieprawidłowe nawyki żywieniowe, upewnić się, czy z Twoją dietą wszystko w porządku, a nawet uratować Ci zdrowie lub życie, gdyby okazało się, że zmieniona kupa jest jedynym wyraźnym objawem toczącego się w Twoim organizmie schorzenia! 

Referencje

https://badgut.org/information-centre/a-z-digestive-topics/the-scoop-on-poop/
https://doi.org/10.1177/2050640619844125
https://doi.org/10.1093/qjmed/hcr271
https://www.accessdata.fda.gov/scripts/interactivenutritionfactslabel/dietary-fiber.cfm
https://dx.doi.org/10.1016%2Fj.mayocp.2012.02.015
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3206564/
https://www.health.harvard.edu/digestive-health/is-something-in-your-diet-causing-diarrhea
https://doi.org/10.3390/v8020042
https://doi.org/10.1016/j.mib.2011.11.002
https://doi.org/10.1503/cmaj.150761
https://www.mountsinai.org/health-library/symptoms/stools-pale-or-clay-colored
https://www.niddk.nih.gov/health-information/diagnostic-tests/lower-gi-series
https://doi.org/10.1080/10643389.2014.1000761
https://www.seattlechildrens.org/conditions/a-z/stools-unusual-color/
https://www.niddk.nih.gov/health-information/digestive-diseases/gastrointestinal-bleeding/symptoms-causes
https://dx.doi.org/10.1007%2Fs11894-013-0333-5
https://doi.org/10.4291/wjgp.v5.i4.467
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK541055/
https://medlineplus.gov/ency/article/003130.htm