Nie jest to może najlepsza dla szparagów reklama, ale niektóre osoby odnotowują, że te smaczne i poniekąd ekskluzywne warzywa powodują dziwny zapach uryny. Czym może to być spowodowane i czy dla każdej osoby szparagi będą miały tak nieprzyjemne skojarzenie?

Czym są szparagi i czy warto je jeść?

Szparagi są byliną z rodziny szparagowatych, której częścią jadalną są młode pędy o charakterystycznym wydłużonym kształcie i łuskowatej główce. W sprzedaży dostępne są wersje białe i zielone, różniące się od siebie sposobem uprawy.

Zielone szparagi rosną na powierzchni, a białe pod powierzchnią gruntu. Jest warzywem bardzo smacznym i lekkostrawnym, chętnie podawanym pod przykryciem z beszamelu, na przykład w formie zapiekanki.

Zawiera wiele ciekawych związków, na przykład asparaginę obniżająca ciśnienie, a także duże ilości kwasu foliowego czy przeciwutleniaczy.

To niejedyne wartościowe składniki aktywne biologicznie w szparagach – zdecydowanie powinny więc częściej gościć na naszych stołach. W literaturze pięknej zwykle traktowane są jako afrodyzjak, a w medycynie ludowej jako dobry środek wspomagający trawienie i ułatwiający wydalanie moczu. 

Co pachnie w szparagach?

Szparagi są wyjątkowe pod względem składu również dlatego, że zawierają kwas szparagowy. To związek, który nie występuje w żadnej innej roślinie. To spowodowało, że badacze, którzy analizowali charakterystyczny zapach moczu po szparagach wskazali jako głównego winowajcę kwas szparagowy.

W 1975 roku pewien kalifornijski uczony z dziedziny chemii R.H. White odkrył, że w moczu osób, które zjadły szparagi znajdują się dwa zasadnicze związki, które mogą być przyczyną tej woni moczu. Są to: asparagina oraz S-metylmetionina. Te aminokwasy w ludzkim organizmie przekształcają się w metanotiol oraz siarczan dimetylu – silnie siarkowe związki. Im młodsze szparagi, tym większa jest ich zawartość. 

Jak badano tę zależność?

Bezpośrednio nad cieczami znajduje się „przestrzeń gazowa”, czyli miejsce, w którym kumuluje się największa ilość lotnych związków uwalniających się z danej cieczy.

Oprócz metanotiolu oraz siarczanu dimetylu w moczu wykryto również dimetylosulfotlenek oraz dimetylosulfon, które nadają moczowi po szparagach charakterystycznego słodkawego zapachu.

Do analizy wolnej gazowej przestrzeni lekkich lotnych związków wykorzystano chromatografię gazową ze spektometrią mas – popularnie stosowaną metodę laboratoryjną. Pozwoliła ona stwierdzić obecność lotnych związków siarkowych w moczu, powstających pod wpływem metabolizowania się kwasu szparagowego. 

Czy każdy to czuje?

Niektóre osoby po zjedzeniu zupy szparagowej lub zapiekanki mogą poczuć się dziwnie, gdy w toalecie zaobserwują niecodzienny zapach moczu. Jednak okazuje się, że takich osób wcale nie jest zbyt wiele!

W badaniach odkryto, że nawet do 50% Amerykanów nie czuje tego zapachu, natomiast w Chinach i Izraelu niemal każdy go czuje. A czy każdy wytwarza ten zapach? Szacuje się, że zaledwie 43% osób jest w stanie produkować w swoich organizmach „mocz szparagowy”.

Te, które go produkują, prawdopodobnie mają to zakodowane w genach – jeden z genów koduje zarówno sposób metabolizmu szparagów wpływający na dziwny zapach. Również za możliwość wyczuwania zapachu szparagów w moczu odpowiedzialny może być gen – wyostrzający zmysł węchu.

Jeśli więc po zjedzeniu szparagów zaniepokoi Cię dotąd normalny zapach moczu, nie obawiaj się, to nie jest żadna infekcja ani problem z metabolizmem. Po prostu należysz do grupy bardzo wyjątkowo naznaczonych tym genem osób!