Jak zbadać, czy jesteś uzależniony od podjadania?

Wysoko przetworzona, kaloryczna żywność pełna rafinowanych cukrów i tłuszczów trans może być przyczyną prawdziwego uzależnienia.

Kiedy miłość do fast foodów zmienia się w nałóg? Ta granica została dokładnie określona przez naukowców dzięki uniwersalnej skali YFAS.

Czym jest YFAS?

YFAS to skala uzależnienia od żywności wynaleziona na Uniwersytecie w Yale w 2009 roku. To kwestionariusz zawierający 25 pytań, opracowany we współpracy z amerykańskimi psychiatrami na podstawie DSM-IV – specjalnej klasyfikacji zaburzeń psychicznych. 

Na czym polega skala YFAS?

Po dziś dzień uzależnienie od jedzenia nie jest klasyfikowane jako choroba, ale zdecydowanie funkcjonuje w świecie, szczególnie w krajach zachodnich, gdzie występuje prawdziwa plaga nadkonsumpcjonizmu. Może występować jako rodzaj zaburzenia psychicznego, ze względu na podobieństwo do objawów występujących w przypadku uzależnienia od substancji psychoaktywnych. 

W skali YFAS występuje 7 kryteriów charakterystycznych dla jedzenioholizmu:

1. Przyjmowanie przez dłuższy czas większej niż potrzebna i zamierzona ilości jedzenia.
2. Licznie nieudane próby rzucenia nałogu.
3. Spożywanie posiłków zajmuje dużo czasu w ciągu dnia.
4. Zaniechanie wielu obowiązków i kontaktów rodzinnych czy towarzyskich.
5. Osoba uzależniona odżywia się źle pomimo wiedzy o tym, jak negatywnie odbija się to na jej zdrowiu.
6. Uzyskanie tolerancji na pokarm (im więcej jesz, tym słabszy jest efekt żywności).
7. Objawy odstawiennicze.

Zmiany w skali YFAS

W 2016 roku opublikowano w Psychology od Addictive Behaviors YFAS w wersji 2.0. W nowej skali uwzględniono spójność z obecnie znanymi kryteriami uzależnienia od jedzenia.

YFAS 2.0 silniej akcentuje powiązanie uzależnienia od żywności z otyłością. Powstała także skala YFAS-C przeznaczona dla dzieci, w której opracowano pytania w taki sposób, aby były one bardziej czytelne i zrozumiałe dla dzieci.

W 2014 roku zaproponowano także skróconą skale YFAS, tak zwaną mYFAS, zawierającą tylko 9 pozycji, wystarczających do ogólnego zdiagnozowania problemu.

AEFS, ProWS i ProWS-C – skale dodatkowe

Stworzona została także skala wycofania wysoko przetworzonej żywności, również w wersji dla dzieci. Pozwala ona zidentyfikować rzeczywiste, fizjologiczne objawy odstawienia żywności przetworzonej, takie jak drażliwość, bóle głowy, trudności w koncentracji i inne.

Co ciekawe, ta skala została opracowana na podstawie objawów występujących po odstawieniu marihuany lub tytoniu, co wskazywać może na to, jak poważnym problemem w dzisiejszych czasach jest jedzenioholizm. W celu dokładniejszej oceny objawów odstawienia żywności można zastosować również skalę AEFS – oceniającą skutki emocjonalne wynikające z odstawienia dotychczasowo spożywanej niezdrowej żywności.

Czy skale uzależnienia są potrzebne?

Aby psychiatra mógł poprowadzić leczenie osoby uzależnionej, potrzebuje konkretnej diagnozy, czyli musi rozpoznać, czy rzeczywiście ma do czynienia z jedzenioholizmem.

Ponieważ wiele osób otyłych doprowadziło się samodzielnie do takiej masy ciała, można wywnioskować, że są one uzależnione od niezdrowego jedzenia – uzależnienie powodowało, że tyły pomimo świadomości tego, że rujnują swoje zdrowie. Jednocześnie wiele otyłych osób może bardzo dobrze reagować na leczenie dietą, co wskazywałoby na brak uzależnienia. Rozróżnienie uzależnienia od zwykłej miłości do jedzenia może pozwolić specjalistom na zgłębienie problemu i tym samym ustalić właściwe dla niego metody leczenia – od farmakologii przez dietę i ćwiczenia.