Dlaczego muszę wypróżnić się zaraz po jedzeniu? Czy to normalne?

Czy zawsze trzeba wypróżniać się po jedzeniu?

Dziś poruszymy niezbyt przyjemne, ale bardzo ważne zagadnienie – defekacji. Wypróżnianie się jest dla naszego organizmu normalną fizjologiczną czynnością, która ułatwia pozbycie się zalegających w jelitach resztek pożywienia, by stworzyć miejsce dla świeżego pożywienia, z którego jelita będą czerpały składniki odżywcze. Częstotliwość wypróżnień i ich rytm dobowy to bardzo ważne aspekty informujące o tempie metabolizmu i stanie czynnościowym jelit. 

Dlaczego kwestia wypróżniania jest tak ważna?

Wiele osób nie przywiązuje wagi do konsystencji, koloru czy (wątpliwego) zapachu swojej kupy. Jednak te właśnie czynniki są w stanie bardzo wiele powiedzieć nam o tym, jak funkcjonują nasze organy i jaki jest ogólny stan naszego zdrowia. W tym artykule skupimy się jednak bardziej na częstotliwości wypróżnień – jaka jest prawidłowa i od czego może ona zależeć. 

Wypróżniać się należy przynajmniej raz dziennie – zwykle ten raz przypada na godziny poranne. Wtedy po całodziennym trawieniu dnia poprzedniego bakterie przez noc zdążyły „zrobić swoje” i pierwsze czynności oraz posiłki po przebudzeniu uruchamiają jelita, które najpierw próbują się pozbyć zbędnego balastu. Osoby, które doświadczają rzadszych wypróżnień najprawdopodobniej mają bardzo spowolniony metabolizm i potrzebują wdrożenia pewnych zmian do swojej diety. Dlatego właśnie nie należy bagatelizować swoich wypróżnień i kontrolować je. Chodzi oczywiście o kontrolowanie tego, czy nie chodzi się do toalety zbyt często lub zbyt rzadko, a jeśli tak – jaki może być tego powód. Do myślenia powinny dać również niepokojące zmiany dotyczące koloru czy konsystencji stolca, na przykład skrzepy krwi, czarne smoliste zabarwienie, nadmierna rzadkość lub suchość, i inne. 

Dlaczego najczęściej wypróżniamy się tuż po posiłku?

Zasadniczo potrzebujemy około 2-5 dni, aby to, co spożyjemy „wyszło” z drugiej strony przewodu pokarmowego w całości. Czas trawienia jest jednak bardzo zróżnicowany w zależności od składu diety, tempa metabolizmu i uwarunkowań osobniczych. Perystaltyka jelit i żołądka to bardzo prosty mechanizm, który reaguje na bodźce zewnętrzne wydzielaniem hormonów, których zadaniem jest opróżnianie żołądka. Gdy jedzenie trafia do żołądka, jego ściany otrzymują sygnał, który powoduje produkcję hormonów. Ich zadaniem jest nadanie sygnału do okrężnicy, by się skurczyła i zaczęła przesuwać kęsy pokarmu z jelita grubego w kierunku odbytnicy. To dlatego po posiłku chce Ci się iść do toalety.

Niektóre osoby doświadczają tego odruchu częściej niż inne. Na przykład chorzy z zespołem jelita drażliwego czy chorobą Leśniowskiego-Crohna o wiele szybciej otrzymują ten sygnał, co powoduje, że niemal natychmiast po posiłku muszą udać się do toalety i chodzą do niej częściej w ciągu dnia niż inni. 

Jakie mogą być przyczyny częstych wypróżnień poposiłkowych?

Jeśli wypróżnienia zdarzają się po każdym posiłku, a czasem nawet kilkakrotnie po nim, należy zweryfikować swoją dietę i tryb życia, a nawet przebadać się pod kątem różnych chorób układu pokarmowego. Oto najczęstsze przyczyny tych dolegliwości:

• Zespół jelita drażliwego (IBS)
• Choroba Leśniowskiego-Crohna
• Stres
• Nietolerancja glutenu
• Nadmierne spożywanie tłustych potraw
• Alergie i nietolerancje pokarmowe
• Stany zapalne jelit

Wraz z częstszym udawaniem się do toalety mogą się pojawić także inne dolegliwości natury układu pokarmowego, których nie wolno bagatelizować:

• Bóle brzucha
• Wzdęcia, które łagodzi przepływ gazów lub stolca
• Częste gazy
• Biegunki lub zaparcie
• Naprzemiennie biegunki występujące z zaparciami
• Śluz w kale

Przyczyny długotrwałych biegunek

Jeśli wypróżnienie następuje rano tuż po posiłku, po wypiciu gorącej kawy, herbaty lub alkoholu, albo po zjedzeniu gorącego posiłku, jest wówczas całkowicie normalne. Można nawet powiedzieć, że dobrze jest od czasu do czasu spożyć ciepły posiłek lub wypić pełną kofeiny kawę, aby przeczyścić swoje jelita. Problem pojawia się dopiero, gdy częste wypróżnienia nie są spowodowane odruchem żołądkowo-jelitowym. Biegunka jest objawem, który sygnalizuje problemy układu trawiennego, ale na dłuższą metę jest niebezpieczna i może prowadzić do odwodnienia. Podstawą jest więc nie dopuszczenie do odwodnienia w tym czasie, czyli spożywanie płynów i elektrolitów w ilościach większych niż zazwyczaj. Drugą ważną rzeczą jest zweryfikowanie przyczyny (najlepiej przy pomocy lekarza) i wyleczenie jej. Gdy biegunka trwa kilka dni, zwykle mija samoistnie i nie wymaga „doleczania”. Jeśli jednak ciągnie się przez kilka tygodni, jej przyczyną mogą być:

• Zakażenia wirusowe
• Zakażenia bakteryjne
• Zakażenia pasożytnicze
• Leki powodujące przyspieszenie pracy jelit, na przykład antybiotyki
• Nietolerancje lub alergie pokarmowe wymagające weryfikacji i leczenia
• Niektóre sztuczne substancje słodzące (ksylitol w nadmiernej ilości powoduje rozwolnienie)
• Rekonwalescencja po operacji w obrębie jamie brzusznej lub usunięciu pęcherzyka żółciowego
• Zaburzenia trawienia
• Nietrzymanie moczu – problemy ze zwieraczami mogą też dotyczyć zwieraczy odbytnicy, więc osoby cierpiące na nietrzymanie moczu mogą czasem bezwiednie oddawać kał

Co może powodować nietrzymanie stolca?

Nietrzymanie stolca jest nie tylko krępującym problemem, ale także objawem wymagającym pomocy lekarskiej. Może być spowodowane:

• Rozluźnieniem mięśni zwieraczy – na przykład po porodzie naturalnym, czy długotrwałych zaparciach
• Uszkodzeniem nerwów odbytnicy – po ciężkim porodzie, bardzo ciężkich i wysiłkowych wypróżnieniach, udarze mózgu lub w przebiegu cukrzycy
• Uszkodzenie ścian odbytu – ściany nie mogą utrzymywać dużych objętości stolca
• Wypadanie odbytnicy

Jak sobie pomóc?

Pamiętaj, by nie wpaść w obsesję na punkcie kupy! Czasem może się zdarzyć, że kupa będzie miała inny zapach, kolor czy luźniejszą konsystencję, co będzie odbiciem tego, co zjedliśmy wczoraj lub przedwczoraj. Innym razem zdarzy się, że wypróżnień będzie w ciągu dnia kilka – co wcale nie musi oznaczać biegunki ani nieprawidłowości. 

Możemy sobie pomóc utrzymać zdrowy rytm wypróżnień poprzez zbilansowaną dietę – odpowiednio bogatą w błonnik, ale bez przesady, podobnie z tłuszczami, węglowodanami i białkami. Kiedy dieta jest prawidłowo zbilansowana, wypróżnienia powinny być podobne do siebie i odpowiednio regularne. 

Jeśli Twoje wypróżnienia są zbyt rzadkie, najpierw postaraj się wdrożyć do swojej diety więcej świeżych warzyw i owoców oraz trochę aktywności fizycznej, a dopiero gdy zaparcia nie ustaną – idź do lekarza. Podobnie z biegunkami. Jeśli trwają one dłużej niż 3-4 dni i nie ustają pomimo zmniejszenia ilości błonnika w diecie, czy odstawienia leków mogących je powodować – wówczas idź do lekarza. Pomoże on ustalić przyczynę dolegliwości oraz wdroży odpowiednie leczenie i dietę.