Różni ludzie, różny metabolizm

Każdy z nas z pewnością jest w stanie przytoczyć z życia wziętych wiele przykładów różnego tempa metabolizmu u dwóch różnych osób.

Jak to się dzieje, że jednak osoba może jeść codziennie co tylko chce w olbrzymich ilościach, a inna pomimo trzymania ścisłej diety nie chudnie?

Wszystko wynika z różnic osobniczych w tempie metabolizmu. 

Spoczynkowe tempo przemiany materii

Spoczynkowa, lub też podstawowa przemiana materii BMR, jest to ilość kalorii, jaką w ciągu doby spala organizm człowieka nie wykonując żadnych ruchów fizycznych.

Czyli jest to wydatek energetyczny na same procesy organów wewnętrznych, czy utrzymanie odpowiedniej temperatury ciała. Gdyby zerknąć do norm żywienia okazałoby się, że tempo tej właśnie przemiany materii jest bardzo różne w całym przekroju społeczeństwa. 

Zakładając, że bardzo uśredniona wartość wydatku energetycznego włączającego aktywność fizyczną, to 2000 kcal, ile wynosi BMR/PPM ludzi? Jest ono różne. I tak, dla 68% populacji BMR/PPM zawiera się w przedziale 1840-2160 kcal dziennie.

Zdecydowana większość, bo aż 96% ludzi, potrzebuje do przeżycia ilości energii w przedziale 1680-2320 kcal dziennie. 

Oznacza to, że wśród dwóch losowo wybranych z populacji osób istnieje spore prawdopodobieństwo, że ich metabolizm będzie się minimalnie różnił między sobą, ale jednak będzie zbliżony, z różnicą maksymalnie 640 kcal biorąc pod uwagę osobę z najmniejszym i największym zapotrzebowaniem kalorycznym z tego przedziału).

Więcej niż połowa populacji różni się między sobą zapotrzebowaniem kalorycznym na poziomie 200 kcal – to jakieś 2 łyżki masła orzechowego. 

A jakie konkretnie czynniki wpływają na metabolizm?

Problemem diet-cud publikowanych kiedyś tak chętnie (teraz już, na szczęście, nieco mniej chętnie) na łamach kolorowych czasopism, były właśnie próby rzucenia jednej diety dla wszystkich.

Szybko wydało się, że każdy organizm zgoła inaczej reaguje na dietę 1000 kalorii (czy jakąkolwiek dietę redukcyjną). Nie było jednak specjalnym zaskoczeniem, że każdy człowiek ma inną podatność na konkretne zalecenia.

Przecież każda kobieta zakładająca tę samą sukienkę będzie się prezentowała w niej zupełnie inaczej. To sprawia, że najlepiej sprawdzają się indywidualne diety, dopasowywane konkretnie pod pacjenta. Wtedy dieta może być sycąca, a przy tym powodować zrzucanie kilogramów. 

Zamiast więc wmawiać sobie „nie schudnę bo mam słaby metabolizm, taka moja uroda”, lepiej dociec, przez co może być spowodowane to pogorszone tempo przemiany materii. 

Wiek.

To jeden z kluczowych czynników. Dzieci i nastolatkowie z natury zaprogramowani są na to, że w ich organizmach wszystko dzieje się szybciej, więc i pożywienie trawione jest w ekspresowym tempie. 

Aktywność fizyczna.

Jednym z czynników drastycznie spowalniających metabolizm jest praca siedząca i brak ruchu na co dzień.

Nie chodzi o żaden konkretny rodzaj sportu. Nawet zwyczajny spacer lub praca fizyczna powodują, że organizm jest lepiej ukrwiony i utleniony.

Na skutek tego jelita pracują wydajniej, a przy okazji nadmiar glukozy nie jest odkładany do komórek tłuszczowych, lecz zużywany na bieżące wydatki energetyczne. 

Temperatura otoczenia.

To, w jakim klimacie żyjemy ma niewielki wpływ na tempo metabolizmu, ale w pewien sposób je warunkuje. Wiemy, że organizm zużywa energię do wytwarzania ciepła własnego.

A zatem żyjąc w klimacie chłodniejszym i utrzymując niższą temperaturę powietrza w domu można nieco „podkręcić” swoją przemianę materii powodując, że będzie można przyjąć nieco więcej kalorii niż gdyby się mieszkało na równiku. 

Stan zdrowia.

Niektóre choroby, takie jak niedoczynność tarczycy, powodują spowolnienie metabolizmu nawet pomimo braku zmian w nawykach żywieniowych.

Z kolei nadczynność powoduje przyspieszenie go i wyraźne chudnięcie. Istnieje wiele różnych przykładów chorób, które mniej lub bardziej wpływają na BMR/PPM powodując, że dieta osób chorych wymaga szczególnej uwagi i musi być opracowana przez wykwalifikowaną osobę. 

Zażywane leki.

Przyjmując leki spowalniające przebieg jakiejś choroby należy liczyć się z tym, że mogą one dawać skutki uboczne.

Nierzadkim z tych skutków jest spowolnienie tempa metabolizmu. W obliczu poważnych chorób przytycie na skutek zażywania leków wydaje się być jednak błahostką.

Codzienna dieta.

Zawsze w przypadku osób cierpiących na zaburzenia metabolizmu, zaleca się w pierwszym rzucie zmianę diety na bardziej lekkostrawną.

Spowolniony metabolizm może bowiem wynikać ze spożywania diety zbyt bogatej w ciężkostrawne produkty, z którymi żołądek i jelita z trudem dają sobie radę.

Włączenie do codziennych posiłków większych porcji owoców i warzyw bogatych w błonnik pozwoli przyspieszyć perystaltykę jelit i umożliwić sprawniejsze spalanie kalorii. 

W jaki sposób przyspieszyć swój metabolizm?

Chcąc bardziej efektywnie tracić na wadze, należy zadbać o przyspieszenie własnego metabolizmu. Po wykluczeniu niedoczynności i nadczynności tarczycy, czy po wyeliminowaniu czynników farmakologicznych, może się okazać, że jedynie poprzez zmianę diety oraz wdrożenie aktywności fizycznej jesteśmy w stanie wyrównać różnice w PPM naszym a naszych bardziej aktywnych znajomych. 

Tempo metabolizmu różni się skrajnie między osobnikami, ale mającymi skrajnie różny stan zdrowia i tryb życia. Większość populacji ma mniej więcej zbliżony metabolizm. Chcąc nieco wyrównać go, aby cieszyć się trochę lepszym i efektywniejszym chudnięciem, lub chcąc po prostu móc jeść trochę więcej niż dotąd, warto pomyśleć o zwiększeniu aktywności fizycznej.

Nie potrzeba tu wdrażać wielu godzin siłowni tygodniowo. Wystarczy umiarkowanie aktywny tryb życia, który można osiągnąć na przykład przez codzienne spacery z psem, jogging, czy basen. 

Biorąc pod uwagę statystyki zaledwie niewielki procent populacji może zrzucić winę na swoje niepowodzenia w odchudzaniu na spowolniony metabolizm. Jednak istnieje również ogromne prawdopodobieństwo, że i u tych osób udałoby się osiągnąć podniesienie poziomu przemiany materii, łącząc jedynie odpowiednio dopasowaną dietę z właściwą dawką ruchu. 

Referencje

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15534426
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19501861
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2239751
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21092368
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1434580
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8897392
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9139179