Potas – informacje podstawowe na temat tego pierwiastka

Potas najczęściej kojarzony jest z chorobami serca – i bardzo słusznie. Czemu zawdzięcza sobie to skojarzenie? Jaka jest funkcja potasu w organizmie, gdzie można go znaleźć w produktach spożywczych i jakie są skutki niedoboru oraz przedawkowania? Warto wiedzieć!

Czym jest potas?

Jest to pierwiastek, na układzie okresowym oznaczany jako K, zaliczany również do elektrolitów. Tę klasyfikację zawdzięcza zdolności do przewodzenia prądu elektrycznego po rozpuszczeniu w rozpuszczalniku, jakim są płyny ustrojowe każdego człowieka. Prąd elektryczny jest niezbędny, między innymi po to, aby przesyłać impulsy nerwowe z i do mózgu, a także generować skurcze mięśnia sercowego. Jest to jeden z najważniejszych pierwiastków w organizmie, który należy regularnie dostarczać wraz z dietą. Potas przekazuje jony dodatnie do organizmu, regulując tym samym równowagę wielu funkcji organizmu. 

Potas i regulacja równowagi wodno-elektrolitowej

Jako jeden z najważniejszych elektrolitów, potas rozpuszczony jest w płynie wewnątrzkomórkowym i pozakomórkowym. Ilość wody znajdująca się w tych dwóch skrajnie różnych środowiskach, regulowana jest między innymi przez stężenie elektrolitów, w tym dodatniego jonu potasu. Potas odpowiada za regulację wody wewnątrz komórek, a jego kompan sód – na zewnątrz. Osmolalność komórek, czyli stężenie elektrolitów w wodzie komórkowej, powinna być taka sama wewnątrz jak i na zewnątrz. Wtedy mowa o równowadze wodno-elektrolitycznej. Picie wody mineralnej, zawierającej między innymi jony potasu, jest kluczowe dla prawidłowej podaży tego pierwiastka. 

Kluczowy pierwiastek dla układu nerwowego

Układ nerwowy to siatka reagujących wzajemnie na siebie komórek nerwowych, które komunikują się ze sobą na skutek przesyłania impulsów elektrycznych. Jony sodu wnikające do komórek i jony potasu wydostające się z wnętrza komórek wywołują zmianę potencjału elektrycznego błony komórkowej, i tym samym generują impuls. Jeśli potasu w diecie jest zbyt mało, przewodnictwo nerwowe zostaje zaburzone i pacjent doświadcza przykrych objawów ze strony układu nerwowego!

Potas dla zdrowego serca

Jak wiadomo, ludzkie serce bije w spoczynku równym, spokojnym tempem. W przypadku zaburzeń podaży potasu, rytm serca może zostać zaburzony, ponieważ skurcze mięśnia sercowego mogą zostać osłabione lub być zbyt mocne. Osłabienie pracy serca wiąże się z niedostatecznym dotlenieniem narządów wewnętrznych i kończyn. Z kolei nadmierne, zbyt silne skurcze, mogą prowadzić do osłabienia pracy serca i poszerzenia oraz zwiotczenia jego struktury. Prawidłowy poziom potasu utrzymuje serce w dobrej kondycji pod kątem regularności i siły skurczów serca.

Pozostałe korzyści wynikające z dostarczania organizmowi odpowiednich dawek potasu:

• Obniżenie ciśnienia tętniczego krwi – pomaga usunąć nadmiar sodu z krwi.
• Może zapobiec zatrzymywaniu się wody w organizmie poprzez zwiększenie produkcji moczu.
• Zapobiega kamieniom nerkowym – poprzez obniżenie poziomu wapnia w moczu

Największe źródła potas w diecie?

Warto dbać o to, aby codzienna dieta zawierała produkty bogate w potas. Są to przede wszystkim:

Dbając o urozmaiconą dietę każdego dnia można zapewnić sobie prawidłowe funkcjonowanie układu sercowego, a także nerwowego, oraz równowagę wodno-elektrolitową. W przypadku prawidłowej, zróżnicowanej diety zawierającej wszystkie mikro- i makroskładniki, brak objawów niedoboru powinien być powodem do zadowolenia ze sposobu żywienia, jaki się prowadzi! 

Najchętniej kupowane produkty z potasem

Utarł się mit, że najlepszym źródłem potasu są Pomidory i Banany. Okazuje się, że nie są to faworyci jeżeli chodzi o ilość potasu, ale długi czas media nie weryfikowały tej informacji i tak utarło się w przekonaniu, że poniższe produkty mają najwięcej potasu.

 

Konsekwencje zbyt dużej lub zbyt małej ilości potasu

Jednak niskie spożycie potasu rzadko powoduje niedobór -> http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJM199808133390707

Zamiast tego niedobory występują najczęściej, gdy ciało nagle traci zbyt dużo potasu. Może się to zdarzyć w przypadku przewlekłych wymiotów, przewlekłej biegunki lub w innych sytuacjach, w których straciłeś dużo wody  -> https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4357351/

Nadmiar potasu we krwi występuje głównie wtedy, gdy organizm nie może usunąć minerału z moczem. W związku z tym dotyczy to głównie osób z niewydolnością nerek lub przewlekłą chorobą nerek -> https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3061004/

Ponadto niektóre populacje mogą wymagać ograniczenia spożycia potasu, w tym osoby z przewlekłą chorobą nerek, osoby przyjmujące leki na ciśnienie krwi i osoby starsze, ponieważ czynność nerek zwykle zmniejsza się z wiekiem -> https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3544306/

Istnieją jednak dowody na to, że przyjmowanie zbyt wielu suplementów potasu może być niebezpieczne -> https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11762675

Spożywanie zbyt wielu suplementów jednocześnie może zmniejszyć wydajność nerek do usuwania nadmiaru potasu -> https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2689836

Niemniej jednak ważne jest, aby codziennie otrzymywać wystarczającą ilość potasu dla optymalnego zdrowia najlepiej z pożywienia.

Jest to szczególnie prawdziwe w przypadku osób starszych, ponieważ wysokie ciśnienie krwi, udary, kamienie nerkowe i osteoporoza występują częściej u osób starszych.

Referencje

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23558164

https://www.inflibnet.ac.in/ojs/index.php/KJAS/article/view/854

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2929932/

http://journals.rcni.com/doi/pdfplus/10.7748/ns2008.07.22.47.50.c6634

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/PMH0072574/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3714047/

https://www.cdc.gov/bloodpressure/facts.htm

https://www.cdc.gov/stroke/facts.htm

https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs00198-014-3006-9

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9092314

https://www.accessdata.fda.gov/scripts/cdrh/cfdocs/cfCFR/CFRSearch.cfm?fr=201.306

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3714047/